پایگاه خبری اعتیاد

اگر سرنخ بسیاری از جرم ها و مجرمان را بگیرید، به اینجا می رسید؛ جایی که مردمش می گویند از 'فراموش شدگان' هستند.عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی 28 مرداد امسال در نشست ستاد ملی بازآفرینی شهری گفت که حدود 18 میلیون نفر از 55 میلیون نفر جمعیت شهری حاشیه نشین هستند و بسیاری از آنان خود را شهروند درجه دوم می دانند.

** یک سوم کرمانشاه؛ در حاشیه
آمارهای رسمی نشان می دهد که حاشیه نشینی در کلان شهر کرمانشاه هم از 30 درصد بیشتر است؛ برخی مناطق حاشیه نشین مرکز استان همچون جعفرآباد به مرکز شهر هم نزدیک هستند اما شرایط آن به گونه ای است که از پیشرفت های حداقلی هم جا مانده است. 
فضل الله رنجبر، فرماندار کرمانشاه 23 آبان اعلام کرد که هم اکنون 330 هزار نفر از جمعیت شهر کرمانشاه حاشیه نشین هستند.
مشکل اما فقط رشد حاشیه نشینی و محروم بودن حاشیه ها از امکانات فرهنگی، رفاهی و بهداشتی نیست؛ مهمتر از آن پیامدهایی است که گسترش این مناطق و به ویژه محرومیت آن در پی دارد.
سواد اغلب ساکنان این مناطق پایین است و چون توانمندی و مهارت شغلی خاصی هم ندارند، به شغل های کاذب، غیرقانونی و انواع جرایم روی می آورند؛ این شاید کمترین معضل بی توجهی به حاشیه نشین ها باشد.

*دروازه ورود به دنیای جرایم
در نگاه کلی، بیکاری، فقر، جمعیت بالا و کمبود زیرساخت های فرهنگی، رفاهی، آموزشی و درمانی مهمترین مشکلات مناطق حاشیه نشین استان کرمانشاه است که اکنون تبدیل به مامنی برای تبهکاران و باندهای قاچاق مواد مخدر شده است.
چون نظارت مناسبی هم بر این مناطق نیست، به بهشت قاچاقچیان مواد مخدر و معتادان تبدیل شده و خرید و فروش و مصرف انواع مخدرها و مشروبات الکی در آنجا کاملا عادی است.
سرهنگ محمدرضا آمویی، معاون اجتماعی فرمانده نیروی انتظامی استان کرمانشاه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: نمی توان گفت همه ساکنان مناطق حاشیه نشین آلوده هستند اما حاشیه ها می تواند مرکزی برای اعمال خلاف قانون باشد.
اسیر شدن در منجلاب اعتیاد هم دروازه ورود به دنیای جرم هاست؛ از خیانت و درگیری گرفته تا اخاذی و انواع سرقت.
سرهنگ آمویی که کارشناس ارشد مبارزه با مواد مخدر و عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی هم هست، می گوید: که بیشتر سرقت های خرد استان توسط معتادان صورت می گیرد.
ماجرا آنجا اهمیت می یابد که به گفته محمدباقر الفت، معاون پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه ،هرمعتاد حداقل شش نفر را درگیر خود می کند.
بین 50 تا 55 هزار نفر از یک میلیون و 300 هزار معتاد کشور کرمانشاهی هستند.
کیومرث عزیزی، جانشین سابق فرمانده انتظامی استان کرمانشاه و فرمانده کنونی ناجای استان مرکزی در این باره می گوید: جرایمی مانند نزاع دسته جمعی، قتل عمد، خودکشی، سرقت و اختفای اموال مسروقه، خرید و فروش مواد مخدر و مشروبات الکلی، اخاذی، خشونت های جنسی، تخریب محیط های شهری و تاسیس واحد صنفی فاقد مجوز از معضلات مناطق حاشیه ای است. 
او استفاده غیرمجاز از شبکه های توزیع آب، برق و گاز را دیگر جرم مشهود در این مناطق می داند و معتقد است: محلات حاشیه ای بهترین مکان برای مخفی کردن اموال مسروقه هم هستند و از آنجایی که در این محله ها کنترل پلیس کمتر است، تبدیل به محلی امن و سرپناهی مناسب برای مجرمان می شوند.

* 110 میلیارد ریال؛ سیم دزدی
دی ماه سال 93 بود که سرقت کابل های مخابرات، تلفن ثابت بیش از دو هزار مشترک کرمانشاهی را برای سومین بار تا چند روز قطع کرد.
بررسی آمارهای شرکت توزیع برق استان کرمانشاه در سال های 91 تا 93 هم نشان می دهد که طی این سه سال، سه هزار و 665 فقره سرقت سیم برق در استان ثبت شده که بیش از 110 میلیارد ریال خسارت به بار آورده است.
سرقت تجهیزات شبکه توزیع برق، جدای از این خسارت هنگفت، مشکلات متعددی هم از جمله خاموشی های طولانی مدت مشترکان، افزایش انرژی توزیع نشده، تحمیل هزینه های پیش بینی نشده به شرکت توزیع، کاهش درآمد شرکت، ایجاد نقاط ضعف در شبکه برق و سوختن وسایل مشترکان در اثر قطع سیم نول، به شبکه توزیع برق و مردم تحمیل کرده است.
محمدرضا عدالتخواه، رئیس کل دادگستری استان کرمانشاه 25 مهر گفت که از پنج هزار و 638 زندانی استان دو هزار و 171 نفر به جرم سرقت در زندان هستند؛ یعنی نزدیک به 40 درصد.
مشکل اما فقط سرقت نیست زیرا آنچنان که علی مراد مرادی مجد، مدیرعامل شرکت توزیع برق استان کرمانشاه 25 شهریور ماه 94 به ایرنا گفت، در سال گذشته 20 درصد برق مصرفی استان معادل 208 میلیارد و590 میلیون ریال به سرقت رفته است.
پیگیری سرنخ این سرقت ها هم بیشتر از مناطق حاشیه نشین سر در می آورد و به سارقان با سابقه ای بر می گردد که یا برای تامین مواد مخدر و یا نیازهای اولیه خود هزینه های هنگفتی روی دست دولت می گذارند و امنیت جانی، مالی و روانی مردم را هم با خطر مواجه می کنند.
حتی ناله بسیاری از ساکنان آبرودار اما کم بضاعت مناطق حاشیه نشین هم از دست اوباش، مواد فروشان و معتادان این محلات بلند است.
آمارها حاکیست که بیش از 65 درصد از همسر آزاری ها، 30 درصد از کودک آزاری ها، 25 درصد از قتل های عمد، 40 درصد از سرقت ها و سه درصد از نزاع و خشونت ها با اعتیاد و مواد مخدر مرتبط است.

* هزینه سالانه هر معتاد؛ 200 میلیون ریال 
از نظر متولیان مبارزه با مواد مخدر نیز اغلب مناطق حاشیه نشین، 'منطقه آلوده' محسوب و شامل طرح امنیت اجتماعی می شود.
اجرای طرح امنیت اجتماعی و بازداشت اراذل و اوباش یا معتادان اگرچه متوقف نشده و همچنان ادامه دارد اما راضی کننده به نظر نمی رسد؛ زیرا امکانات و جای کافی برای نگهداری و اصلاح متهمان بازداشتی وجود ندارد و دستگیر شده ها پس از مدتی به پاتوق سابق بر می گردند و روز از نو روزی از نو.
هزینه هایی که هر معتاد سالانه روی دست کشور می گذارد، بیش از 200 میلیون ریال برآورد شده است.
علی شمشیری، دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا می گوید که در 6 ماه اول امسال 321 مورد طرح پاکسازی در استان اجرا شده اما تنها مرکز ترک اعتیاد اجباری (ماده 16) استان فقط 150 نفر ظرفیت دارد و لاجرم جائی برای بسیاری از معتادان پرخطر نیست.
به گفته او بازدهی کمپ های ترک اعتیاد هم 20 تا 25 درصد است؛ یعنی بیش از 75 درصد معتادان پس از یک دوره درمان سه ماهه، بین یک میلیون و دو هزار تا 20 میلیون ریال روی دست دولت هزینه می گذارند اما پس از مدتی به سراغ دود و دَم خود بر می گردند.
سرهنگ آمویی، یکی از اقدامات لازم را حمایت های از معتادان بهبودیافته عنوان و اظهار کرد که معتادان در کمپ ها تنها از نظر جسمی سم زدایی می شوند اما از نظر روحی و ذهنی که بخش مهم کار حمایتی صورت نمی گیرد.

* بگیر و بند هم جواب نمی دهد
شمشیری می گوید: تا زمانی که اعتقاد راسخی برای اصلاح مناطق آلوده وجود نداشته باشد و همه پای کار نیایند، نتیجه نمی گیریم زیرا مبارزه با مواد مخدر که چندین جرم دیگر را هم در پی دارد، اقدامی فرا دستگاهی است؛ متاسفانه بخشی از دستگاه ها صادقانه پای کار نمی آیند.
او می گوید که مناطق آلوده به مواد مخدر و حاشیه نشین از حداقل امکانات برخوردار نیستند؛ نه کتابخانه، نه پارک، نه مسجد، نه مراکز درمانی و... 
شمشیری اضافه می کند: در این وضعیت، مشکل فقط مواد فروشی و اعتیاد نیست زیرا وقتی فرد در دام اعتیاد افتاد، سرقت و زورگیری و... هم برای او آسان و گاهی ضروری می شود؛ زمینه افتادن کودکان و نوجوانان این خانواده ها در باتلاق اعتیاد هم مهیاست زیرا از صبح تا شب نظاره گر تزریق و مصرف مواد توسط بزرگترهای خود هستند.
او معتقد است که اصلاح این اوضاع با 'بگیر و بند' هم جواب نمی دهد زیرا از اول انقلاب تاکنون متهمان بسیاری دستگیر شده اند اما چندان موثر نبوده است.
سرهنگ آمویی هم می گوید: 'در حوزه مبارزه با مواد مخدر، نیروی انتظامی باید آخرین حلقه باشد اما متاسفانه شرایط به گونه ای شده است که مردم وقتی معضلی را در این حوزه می بینند، اولین نهادی که به فکرشان می رسد، پلیس و در مرحله بعد دستگاه قضاست.'

* یک تیر برای چند نشان
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان کرمانشاه برای حل همه این معضلات یک پیشنهاد جامع دارد؛ یک تیر برای چند نشان.
به گفته شمشیری، مردم مناطق حاشیه نشین و آلوده به مواد مخدر می گویند ما فراموش شده ایم؛ بنابراین باید برای همراه کردن مردم این مناطق انگیزه ایجاد کنیم و به آنان نشان دهیم که دولت به فکرشان است.
شمشیری تاکید می کند که می توانیم مناطق آلوده را ساماندهی کنیم و رونق دهیم؛ برای این کار نهادهای دولتی، بخش خصوصی، خیرها و کارآفرینان با محوریت شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان پای کار بیایند؛ اگر همه این بخش ها دست به دست هم دهند، هم می شود نیازهای اولیه بهداشتی، فرهنگی و رفاهی مردم این مناطق را تامین کرد هم با ایجاد شغل برای معتادان بهبود یافته از بازگشت دوباره آنها به دامن اعتیاد جلوگیری کرد. 
او می گوید، درست است که این کارها هزینه بردار است اما بی شک سود آن کاملا مشهود و از هزینه هایش بسیار بیشتر است.
شمشیری به عنوان نمونه خسارت های هنگفت شرکت توزیع برق از سرقت کابل را مثال زد و گفت که اگر این شرکت یک دهم خسارت هایش را برای کمک به طرح (بهبود وضعیت زندگی مناطق آلوده به مواد مخدر) اختصاص دهد، تضمین می کنیم که اگر خسارتی از سرقت متحمل شد آن را جبران کنیم.
او تاکید دارد که ساکنان مناطق حاشیه نشین وقتی مشغول به کار شوند و خدمات ارائه شده را ببینند، به راحتی دست به جرائم مختلف نمی زنند.
شمشیری می گوید، درست است که مشارکت پولی در چنین طرح های جز وظایف بسیاری از نهادها نیست اما حتما مشارکت در آن به سود این نهادهاست و خدمتی بزرگ و ماندگار به مردم و جامعه.
معاون اجتماعی فرمانده نیروی انتظامی استان کرمانشاه نیز معتقد است که اگر چرخ همه 17 دستگاه عضو شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان با هم نچرخد، مبارزه با اعتیاد و پیامدهای آن راه به جایی نمی برد.
به اعتقاد این عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی 'اگر همه دستگاه ها از متولیان آموزش و رفاه اجتماعی گرفته تا درمان و فرهنگ با توجه به تعهداتشان در شورای هماهنگی، پای کار بیایند قطعا شاهد آسیب های کمتری در جامعه خواهیم بود.'
البته دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان می گوید که متاسفانه دستگاه های عضو این شورا تمایلی به سرمایه گذاری در مناطق آلوده به مواد مخدر ندارند.
با این حال برخی دستگاه ها هم اقداماتی را در این زمینه در دستور کار قرار داده اند.

*همه باید وارد گود شوند
حسین کریم، رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا گفت: پیش از این حاشیه شهر کرمانشاه که پرخطرترین مکان ها از نظر بهداشتی است، مورد غفلت قرار گرفته بود و حتی یک پایگاه و مرکز بهداشتی نداشت اما امسال 2 طرح بزرگ در مرکز استان افتتاح کرده ایم که همه مناطق حاشیه نشین شهر را تحت پوشش مراقبت های فعال بهداشتی قرار می دهد.
به گفته کریم 'پوشش سایر مناطق فاقد مراکز بهداشتی استان نیز اکنون در مرحله عقد قرارداد است و تا آخر امسال به نتیجه می رسد.'
رنجبر فرماندار کرمانشاه هم در این باره گفت که در راستای کاهش فقر فرهنگی و اقتصادی مناطق حاشیه ای برنامه هایی در قالب ستاد توانمندسازی محلات حاشیه نشین در شهر کرمانشاه به اجرا در می آید.
آمار و فعالیت های انجام شده در حوزه آموزش های فنی و حرفه ای به معتادان بهبودیافته هم کم نیست اما به نظر می رسد، حرفه آموزی به آنان برای بازگشت به جامعه چندان موثر واقع نشده است.
مدیر کل آموزش فنی و حرفه ای استان کرمانشاه در این باره می گوید: در سکونت گاه های غیر رسمی(حاشیه نشینی شهرها) و مراکز درمان اجباری (معتادان بهبود یافته) به ترتیب ۲۲۲ هزار نفر ساعت و هفت هزار و ۶۰۰ نفرساعت آموزش های مهارتی اجرا شده است.
به گفته داوود ناصری امید، این اداره کل با ایجاد 15 کارگاه آموزشی در سطح زندان ها و فعالیت در کمپ های ترک اعتیاد اقدامات لازم را در خصوص ارائه آموزش های فنی به افراد معتاد انجام می دهد.
رویکرد فرمانداری کرمانشاه، اداره کل آموزش فنی و حرفه ای و دانشگاه علوم پزشکی به مناطق حاشیه نشین و معتادان بهبودیافته حتما اثرگذار است اما روشن است که تا وقتی همه دستگاه ها و تشکل های مردمی وارد گود نشوند، نمی توان به اصلاح وضعیت کنونی امید زیادی داشت.
عبدالله الماسی

 منبع: خبرگزاری ایرنا