پایگاه خبری اعتیاد

اختصاصی ادنا: وقتی به تبلیغات ضد اعتیاد فکر می‌کنید، یاد چه برنامه‌ها، ویدیوها یا کمپین‌ها می‌افتید؟ احتمالا هر کدام از ما در ذهنمان تصویرهایی درباره تبلیغات ضد مصرف مواد مخدر داریم. برای مثال سال‌ها پیش موزیک ویدیو معروف محمد اصفهانی به نام «حسرت»، خواننده 55 ساله، با همین مضمون در صدا و سیما پخش می‌شد که تصویری از فروپاشی مرد وابسته به مواد مخدر را نشان می‌داد. همچنین در دهه‌های اخیر تبلیغی پخش می‌شد که کودکی را در حال تقلید سیگار کشیدن نشان می‌داد. حالا که رسانه مسلط سال‌هاست در فضای کشور تغییر کرده، بستر نمایش تبلیغات هم پابه‌پای آن تغییر کرده است؟ اصلا آیا تبلیغات تا امروز راه موثری برای ایجاد تغییر در جامعه بوده‌اند؟ یا اینکه آنها فقط شمای کلی از اعتیاد نشان می‌دهند، بدون اینکه راه حلی مقابل روی افراد بگذارند؟ بیایید نگاهی به چند پوستر و کمپین مختلف در همین رابطه در کشورهای مختلف نگاهی بیاندازیم.

WeGotYou که احتمالا بهترین ترجمه برای آن، «ما هوات رو داریم» است، کمپین ضد مواد مخدری بود که سال 2015 به راه افتاد. این کمپین از ایموجی‌ها در رسانه‌های عمومی استفاده می‌کرد تا توجه جوانان و نوجوانان را به خودش جلب کند. امروزه برای نوجوان‌های امروزی ایموجی بهترین راه ارتباطی و یک زبان مشترک محسوب می‌شود. پس چه چیزی بهتر از اینکه با آنها به زبان خودشان حرف می‌زدند و بهشان این پیام را می‌رساندند که افرادی هستند که هوایشان را داشته باشند؟  آنها چندایموجی در پوسترشان داشتند که اگر از این شکلک‌ها سردرنیاورید برایتان معنی به جز  سلام، خواب، نمره مردود، زنبور و ... ندارد. اما درواقع پشت هرکدام از آنها معنایی دیگر بود که برنامه‌ریزان انتظار داشتند نوجوانان آن را دریافت کنند. این پیام رمزآلود در تبلیغات چاپی، آنلاین، سینما و میدان‌ها نمایش داده می‌شد. مثلا ترجمه یکی از این پیام‌ها این بود: «از مشروب خوردن برای این که در گروه جا بیفتم خسته‌ام»  «من می‌خواهم عضو گروه شوم اما نمی‌خواهم سیگار بکشم» یا «نوجوان بودن سخت است؛ اما تو تنها نیستی» «کاش دبیرستان آسان‌تر می گذشت. خلاصه که این تبلیغات یک جهش تند و تیزی در روش های مبارزه با اعتیاد و وابستگی به مواد در آمریکا و دیگر کشورها ایجاد کرد.

از خودت یاد گرفتم

یکی از کمپین‌های معروفی که سال 1987 در آمریکا راه افتاد یک آگهی تلویزیونی بود. در این آگهی پدری نمایش داده می‌شود که از کمد پسر خود یک بسته علف پیدا می‌کند، وارد اتاق او می‌شود و از او می‌خواهد درباره این بسته توضیح بدهد. پسر اول به لکنت می‌افتد و وقتی پدر می‌پرسد که مصرف این را از کجا یاد گرفتی؟ او می‌گوید: «از خود تو پدر.» سپس راوی آخر این تبلیغ چنین پیامی می‌دهد:«والدینی که مواد مصرف می‌کنند، بچه‌هایی دارند که مواد مصرف می‌کنند.»

این مغز شماست 2

یکی از آگهی‌های موثر ضد اعتیاد را ریچل لی کوک، بازیگر معروف دهه 90 آمریکا بازی می‌کرد. او با یک آرامش خاص او اول یک تخم مرغ را نشان مخاطب می‌داد و می‌گفت: «این مغز شماست» و بعد یک ماهی‌تابه جلوی دوربین می‌گرفت و می‌گفت:«این هم هرویین است.» بعد ادامه می‌داد:«این هم کاری است که هرویین با بدن شما می‌کند.» سپس بعد از این جمله، تخم مرغ را روی کابینت می‌گذاشت و  با تمام نیرو روی تخم می‌کوبید. «هنوز تمام نشده» او این را می‌گفت و بعد با همان ماهی تابه محکم روی ظرف‌های روی آب‌چکان، روی ساعت و به لیوان‌ها می‌کوبید و می‌گفت: «این کاری است که هرویین با شما، با خانواده شما و با مال و اموالتان می‌کند.» سپس دوباره با همان آرامش اول، تبلیغ را با این جمله به پایان می‌برد:«روشنه؟»

این مغز شماست 1

این آگهی های «این مغز شماست» یک مدل اولیه هم داشت. در این آگهی راوی اینطور ویدیو را شروع می‌کرد: «آیا هنوز کسی هست که برایش واضح نباشد مواد مخدر با مغز چه می‌کند؟ باشد. برای آخرین بار توضیح می‌دهم. این تخم مرغ مغز شماست و این ماهی تابه (روی گاز) مواد مخدر.»  تخم مرغ را محکم روی ماهی‌تابه می‌شکست و تخم مرغ روی ماهیتابه در روغن داغ شروع به پختن می کرد. بازیگر ظرف آن را جلوی دوربین می‌گرفت و می گفت: «این هم مغز شما بعد از مصرف مواد است. روشنه؟» این تبلیغ سال 1987 در تلویزیون آمریکا پخش می‌شد.

 
تبلیغ بازیگر معروف فیلم‌های کمدی

استفاده از بازیگران تا قبل از دهه 90 در تبلیغات ضد مواد مخدر خیلی رایج بود. آن زمان یک شخصیت کمدی به اسم پی وی هرمان در آمریکا بسیار مشهور شده بود که روزهای شنبه سریال آن پخش می‌شد و تعداد زیادی از مردم او را می‌شناختند. یکی از تبلیغات معروف ضد کراک را همین بازیگر مقابل دوربین بازی کرد. او در این آگهی خیلی ساده در یک پس زمینه سیاه اینطور هشدار می‌داد:«این کراک است. نه زرق و برقی دارد نه باحال است ولی می تواند منجر به مرگ شما بشود. این ماده خیلی بد است. هر بار که آن را استفاده می‌کنید می تواند منجر به مرگ شما شود. ارزشش را ندارد. ببینید، همه می خواهند با حال باشند اما باحال بودن با کراک می تواند مرگ‌بار شود.»