پایگاه خبری اعتیاد

در بحث توليت و مسئوليت هر كدام از نهادها در برطرف ساختن آسيب‌هاي اجتماعي بايد گفت تا زماني كه يك آسيب اجتماعي به مرحله جرم و جنايت نرسيده برطرف كردن آن به عهده سازمان بهزيستي كشور بوده و تمركز هم در همين حوزه است. خط ملي اعتياد، اورژانس اجتماعي، مراكز نگهداري از زنان و كودكان بي‌سرپرست و نهادهايي از اين دست كه تمركز بر کار آنها وظیفه سازمان بهزيستي است در اين راستا تاسيس شده و فعاليت دارند. از سوي ديگر اعتبارات و توانايي سازمان بهزيستي براي پيشگيري و مقابله با آسيب‌هاي اجتماعي كافي نيست و بودجه و امكاناتي كه دراختيار اين نهاد قرار داده مي‌شود نمي‌تواند پاسخگوي جمعيت كثير تحت پوشش اين سازمان باشد. علاوه بر اين حدود اختيارات سازمان بهزيستي هم بايد مدنظرقرار بگيرد. آسيب‌هاي اجتماعي در كشور ما چند جنبه دارد، برای مثال اعتياد به مواد مخدر دامنه گسترده‌اي دارد و به سرقت، فروش مواد مخدر و حتي مزاحمت‌هاي ناموسي مي‌انجامد. در حالي كه بخشي از آسيب‌هاي اجتماعي ناشي از اختلالات مغزي و عدم كنترل رفتار است، بخشي از اين آسيب‌ها نيز ناشي از شرايط اجتماعي و مشكلات درون جامعه است. وقتي يك مقام مسئولي بخواهد هر حركتي در رابطه با اين افراد انجام دهد با مسائل مختلفي روبه‌رو مي‌شود. براي مثال درباره متكديان تهراني و ساير شهرها ما شاهد اين هستيم كه اين افراد سازمان يافته هستند و همه آنها با هم همكاري داشته و عضو شبكه‌اي هستند كه با كمترين دخالت يا ايجاد مشكل براي اين افراد از آنها دفاع كرده و وارد عمل مي‌شوند. اين شبكه در همه شهرها به شكل سازمان‌يافته و هماهنگ عمل مي‌كند و از اين افراد پشتيباني مي‌كند. جمع‌آوري معتادان خياباني و متكديان از چند جنبه قابل بررسي است. در درجه اول جمع كردن اين افراد از سطح شهرها نيازمند وسيله نقليه و حكم محاكم دولتي است زيرا به خودي خود نمی‌توان فردي را دستگير كرد. با اين وجود حتي اگر اساس را بر اين بگذاريم كه نهادي قدرتمند همه اين افراد را كه به نوعي چهره شهر را خدشه‌دار مي‌كنند جمع‌آوري كند حالا پرسش اصلي اين است كه اين افراد بايد كجا نگهداري شوند؟ چه مدت و در چه فضايي اجازه دارند اين افراد را نگه دارند؟ اگر در ابتداي يك روز نيروي انتظامي تصميم بگيرد همه معتادان ولگرد تهران را جمع‌آوري كند تا شب مي‌تواند حدود 50 هزار معتاد را جمع كند اما پرسش اساسي اين است كه اين افراد كجا قرار است اسكان داده شوند؟ چه كسي قرار است هزينه غذا و نگهداري اين افراد را تامين كند؟ تا چه زماني مي‌توان اين افراد را نگه داشت و چگونه می‌توان افرادي كه با پاي خود به اين مكان‌ها پا نگذاشته و بالاجبار در آنجا نگهداري مي‌شوند را در آنجا نگه داشت؟ حبس چه اسمش زندان باشد و چه خوابگاه شبانه‌روزي، حبس است و بار قضائي دارد و علاوه بر اين صرف جمع كردن باعث هيچ تغيير رفتار و ترك اعتيادي در اين افراد نمي‌شود. اگر قرار است كار موثري در اين زمينه انجام دهيم نگهداري اين افراد بايد با مراقبت و تربيت همراه باشد تا فرد دوباره بعد از بيرون‌آمدن از مركز به سر كار قبلي خود برنگردد اما همه اين مسائل نيازمند بودجه و امكانات است. به جز هزينه‌هاي نگهداري و خورد و خوراك وجود مشاور حتي به ازاي هر يك نفر در كنار آموزش مهارت‌هاي زندگي و شغلي به اين افراد ضروري است تا به چرخه جامعه و زندگي سالم برگردند، در حالي كه تاكنون چنين اقدامي در كشور درباره اين افراد صورت نگرفته است. اينكه ما هرچند وقت يك‌بار در اخبار و از گوشه و كنار مي‌شنويم يك مقام مسئولي اقدام به جمع كردن تعدادي از اين افراد كرده است اين پاك كردن صورت مساله بوده و كمكي به حل مشكل نمي‌كند. همه اين افراد بعد از ارجاع به كلانتري و به محض رهايي از آنجا دوباره به خيابان برگشته و كارهاي قبلي خود را ادامه مي‌دهند و چيزي اين وسط تغيير نمي‌كند. از سوي ديگر از آنجايي كه دستگاه‌هاي مختلفي مسئول اين امر هستند بودجه اين امر در دستگاه‌هاي مختلف پخش است و براي توضيح در مورد روند رسيدگي به اين معضل و برنامه‌هايي كه هر دستگاهي بايد ارائه دهد از آنجايي كه توليت واحدي وجود ندارد هر دستگاهي سعي مي‌كند مسئوليت امر را از سر خود باز كرده و تقصير را بر گردن ديگران بيندازد. همه نهادها در كنار هم مسئول رسيدگي به اين معضل هستند در حالي كه هيچ نهادي به تنهايي مسئول  نيست.

عبدالرضا مصري  

نماينده مجلس و وزير اسبق رفاه

منبع :