پایگاه خبری اعتیاد

بحران کرونا تغییرات زیادی را در مسائل اقتصادی به‌وجود آورد که یکی از این تغییرات در حوزه اعتیاد افزایش 30تا 40درصدی قیمت مواد‌مخدر بود که از تولید تا مصرف همه بخش‌ها را تحت‌الشعاع قرار‌داد. البته این افزایش قیمت در بخش‌های مختلف شرقی و غربی با هم متفاوت است. اگر نگاهی به افغانستان، مرکز تولید مواد‌مخدر بیندازیم خواهیم دید که در این کشور چند اتفاق افتاد؛ اول اینکه تولید مواد‌مخدر امسال با کاهش شدیدی مواجه شد؛ با توجه به همه‌گیری‌ای که بیماری کرونا ایجاد کرد فروشندگان مواد‌مخدر نمی‌توانند مانند سابق اجتماعات داشته باشند. یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش تولید مواد‌مخدر، نبود نیروی کار و یا سخت پیدا کردن آن و همچنین افزایش دستمزد کارگران با توجه به افزایش تورم است. با افزایش دستمزدها هزینه‌ای که کشاورز برای کشت و برداشت مواد‌مخدر می‌کند بالا می‌رود و وقتی هزینه‌ها بالا رود افزایش قیمت طبیعی است. گرچه خیلی از این کشاورزها مواد‌مخدرشان را پیش فروش کرده‌اند.
نکته بعدی در مورد اسید انیدرید استیک،پیش‌ساز مواد‌مخدر است که در تمام دنیا افزایش قیمت داشته‌است. وقتی قیمت این ماده پیش‌ساز که مورفین یا تریاک را تبدیل به هروئین می‌کند بالا رود، طبیعتاً قیمت هروئین نیز افزایش پیدا‌می‌کند.
از طرفی تولیدکنندگان به‌خاطر اینکه نتوانند ردیابی شوند در بیشتر زمان‌ها پشت ماشین‌ها و در مسیرهای رفت‌وآمدی کوهستانی تریاک را به هروئین تبدیل می‌کنند؛ بنابراین وقتی سوخت افزایش قیمت پیدا کند، به حتم قیمت تولید هم افزایش پیدا‌می‌کند. نقل و انتقالات و هزینه‌های ترانزیتی هم با افزایش قیمت حامل‌های سوخت و کرایه‌ها، افزایش قیمت داشته است که البته محدودیت‌های حمل‌ونقلی کرونا را هم باید به این دلایل افزود؛ گرچه حمل‌ونقل مواد‌مخدر تابع قیمت‌های رسمی نیست.
این نکته را هم باید ذکر کنم که چون حمل‌ونقل مواد‌مخدر از شرق کشور به داخل افزایش پیدا کرده، قیمت فروش و پایه مواد‌مخدر بالاتر رفته است. افزایش تورم داخل و قیمت دلار هم موجب شده تا قاچاقچیان از فرصت پیش آمده به نفع  خود سوءاستفاده کنند و قیمت مواد را بالا ببرند.
از طرفی دیگر توجه اصلی همه دولت‌ نه‌تنها ایران، به بحث کرونا و افزایش فشارهای داخل کشورها برگرفته از تورم و تحریم موجب شده تا آنها کمتر به بحث مواد‌مخدر ورود پیدا کند. سیستم‌های مقابله، پیشگیری و درمان در این روزها در حوزه مواد‌مخدر ضعیف‌تر عمل می‌کنند و همین موضوع افزایش مصرف مواد‌مخدر را به‌دنبال داشته است و افزایش تقاضا قیمت‌ها را افزایش داده است.
گرانی مواد مخدر، وضعیت بد اقتصادی و بحران کرونا، بیکاری و تورم در این روزها موجب تغییر الگوی مصرف مصرف‌کنندگان مواد‌مخدر شده و آنها را به سمت مصرف مواد ارزان با ناخالصی‌های بیشتر سوق داده است. آنها مجبورند در عین حالی‌که پول بیشتری پرداخت می‌کنند، مواد بی‌کیفیتی مصرف‌کنند؛ به‌عنوان مثال کسی که تا دیروز تریاک مصرف می‌کرد الان به ناچار باید هروئین مصرف کند چون افزایش درآمدی در این مدت نداشته و نمی‌تواند با افزایش قیمت‌ها خود را تطبیق دهد، در عین حال هم می‌خواهد و هم مجبور است که خود را به حالت نشئگی و سرخوشی برساند. این اتفاق نه‌تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای دنیا در حال رخ دادن است. در آمریکای جنوبی هم که مواد‌مخدر با حجم سنگین در حال تولید است افزایش قیمت‌ها مشاهده می‌شود. دولت باید مدیریت مصرف را در پیش بگیرد؛ همان سیاست‌های کلانی که در بند 57برنامه ششم توسعه آمده‌است؛ یعنی اینکه مراکز درمان را توسعه دهد و بتواند از طریق توزیع داروهای مخدر که جایگزین خوبی برای مواد‌مخدر هستند از طریق درمان این کار را کنترل کند. ولی دولت در این زمان که افزایش قیمت و تغییر الگوی مصرف را داریم، توزیع متادون را از مراکز درمان می‌گیرد و به داروخانه‌ها می‌دهد. این اقدام دولت بازار جدیدی به‌وجود می‌آورد و شرایط را بدتر می‌کند. این شرایط ما را به سمتی خواهد برد که مصرف مواد‌مخدر بیشتر می‌شود و قیمت مواد‌مخدر بازهم بیشتر خواهد شد. هرقدر قیمت دلار با توجه به تحریم‌ها بالاتر رود و فشار اقتصادی بیشتر باشد و درآمد مردم کمتر شود قیمت مواد بالاتر می‌رود و حتی ناخالصی‌های مواد‌مخدر بیشتر خواهد شد تا برای قاچاقچیان بیشتر به صرفه باشد. گرچه شاید اینطور به‌نظر برسد که مصرف‌کنندگان مواد ناخالص‌تر مصرف می‌کنند اما ممکن است عوارض این ناخالصی‌ها از خود مواد‌مخدر بدتر و خطرناک‌تر باشد و شرایط را وخیم‌تر کند. 5سال پیش شنیده می‌شد که سرب به مواد‌مخدر اضافه می‌کنند؛ ناخالصی‌ای که وزن مواد را بالاتر می‌برد تا برای قاچاقچیان به‌صرفه باشد اما در همان زمان موجب مرگ و میر، مسمومیت و فلج بسیاری از مصرف‌کنندگان در کشور شد.
بنابراین دولت باید در این شرایط برنامه کلانی برای مبارزه با مواد‌مخدر داشته باشد اما چنین برنامه‌ای در شرایط کرونا و تورم اقتصادی از سوی دولتمردان دیده نمی‌شود. تمرکز ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز که باید به‌عنوان دستگاه برنامه‌ریز، برنامه‌های مدون و خوبی اجرا کند طی این سال‌ها به‌ویژه در شرایط کرونا موفق عمل نکرده است؛ به‌خصوص برای معتادان خیابانی. و هیچ‌گاه به سؤالاتی نظیر اینکه آیا نگه‌داشتن معتادان در مراکز درمان در بحران کرونا کار درستی است؟ 
و آیا این اقدامات روی قیمت مواد تأثیر می‌گذارد؟ پاسخ روشنی نداده است. به جرأت می‌توان گفت در مدت اخیر هیچ تحلیل و پژوهشی در مورد ارتباط کرونا با اعتیاد، معتادان خیابانی و قیمت مواد‌مخدر در کل کشور ارائه نشده است.

منبع: روزنامه همشهری