پایگاه خبری اعتیاد

ادنا: «دهکده سلامت» اسم جدیدی بود که چهاردهم آذرماه برای محل نگهداری جدید و در حال ساخت معتادان متجاهر رییس پلیس پایتخت و رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران به آن اشاره کردند. سعید صفاتیان کارشناس و پژوهشگر باسابقه حوزه مقابله با مواد مخدر در گفت و گو با ادنا نکاتی را درباره این طرح مطرح کرده که به صورت خلاصه در ادامه این مطلب آمده است:

ریشه بحث معتادان متجاهر از کجا آمد؟

*بحث معتادان متجاهر از سال 1385 در جلسه‌ای با حضور رییس جمهور و اداره درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، که آن زمان من به عنوان مدیر آن حضور داشتم، مطرح شد. در این جلسه طرحی دوساله برای بودجه برده بودیم که بحث درمان معتادان مطرح شد. آقای رییس جمهور گفتند برای معتادانی که در خیابان هستند هم فکری کرده‌اید؟ آن موقع کسی به آنها نمی‌گفت معتاد متجاهر. جواب دادیم که طرح خاصی وجود ندارد، نیروی انتظامی بازداشت می‌کند و زندان می‌اندازد. ایشان گفتند باید برای این ها هم طرحی داشته باشیم.  دو ماه بعد باز هم همه اعضا در جلسه ستاد مبارزه با مواد مخدر حضور داشتند که ما هم طرحی را بردیم. آنجا درباره همین بحث شد که آیا فقط در ایران معتاد خیابانی داریم یا در کشورهای دیگر هم دیده می‌شود؟ توضیحات را دادیم و رییس جمهور و نماینده‌های نیروی نظامی، قوه قضاییه، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت، دادستان کل کشور و رییس دادگاه انقلاب همه پذیرفتند که باید اتفاقی در این زمینه بیفتد. سال 1386 درخواست اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر را کردیم و سه سال بعد اصلاح و ماده 15 و 16  معتادان خود معرف و معتادان متجاهر از یکدیگر جدا شدند.

هیچ کشوری دهکده سلامت ندارد

*به عنوان کسی که 31 سال است در این حوزه کار کرده و سیستم مقابله 26 کشور دنیا را دیده باید بگویم که در هیچ کشوری چنین طرحی را ندیده‌ام. این عزیزان بر اساس چه پشتوانه علمی و مبنای نظری این پیشنهاد را داده‌اند؟  در کدام کشور چنین سیستمی دیدند که من ندیدم؟ مکان‌هایی مانند این مراکز مجهز در کشورهای دیگر هم وجود دارد اما به آنها مراکز اجباری نمی‌گویند. آنها مرکز اقامتی یا tc هستند. برزگترین مرکزی که دید‌م در ایتالیا با بیش از هزار نفر ظرفیت بود اما درمان اعتیاد در آن مرکز اختیاری بود و شخص با اراده خودش وارد آن می‌شد که در مراحل درمان هم خیلی موفق است.

*دنیا در این موضوع دارد چه می کند؟ در دنیا برنامه کاهش آسیب در جریان است. برنامه ای که از سال 1382 تا 1390 اجرا می‌کردیم و در این زمینه جزء 10 کشور برتر دنیا بودیم اما حالا جزء صد کشور اول هستیم. همه جای دنیا معتاد متجاهر دارد اما چنین برنامه‌ای برای آنها انجام نمی‌شود. چرا به جای دهکده سلامت، از مراکز tc یا مراکز بازپروری اجتماعی و کمپ هایشان در این شرایط بحرنی استفاده نمی‌شود؟

پشتوانه نظری آن چیست؟

*نکته دیگر این است که این الگو برای چه گروه از معتادان تعریف شده است؟  مصرف کننده تریاک؟ هرویین؟ با چه گروه سنی  قرار است کار کند؟ چه پشتوانه کارشناسی دارد؟ چه کسانی از این تئوری حمایت می‌کنند؟ این پیشنهادها به این نیاز دارد که بگویند فاز اول، دوم و فازهای بعد آن چطور قرار است اجرا شود؟ خود من با اینکه جمع آوری معتادان متجاهر را قبول نداشتم، سه دوره برنامه‌ریزی آن را دیده‌ام.

*اینکه از الان اعلام کنید این طرح 1000 میلیارد تومان بودجه نیاز دارد درست نیست؛ چراکه با توجه به هزینه‌های موجود و تورم در کشور این عدد به 5 هزار مبلیارد تومان خواهد رسید. ما از این رقم تازه فقط می‌خواهیم برای ساخت و ساز استفاده کنیم. من که این روش را قبول ندارم ولی اگر هم قرار است چنین کاری انجام شود این همه مکان بسته، مسقف با در و دیوار آماده وجود دارد.

سنگ بزرگ؟

*نکته بعد این است که چه کسی گفته باید طرح را در قدم اول در این حد سنگین برنامه ریزی کرد؟ اگر شما می‌خواهید برنامه را اجرا کنید همین کار را در ابعاد یک پایلوت کوچک‌تر انجام دهید. چه بسا همین پروژه در پایلوت کوچک‌تر هم انجام شده و هیچ نتیجه‌ای نداشته است. شما با این کار فقط چند ماه چند نفر آدم را از اجتماع دور می کنید؟ آیا هیچ برنامه‌ای برای او دارید؟

معتادان شغل دارند

*اگر می خواهید اشتغال درست کنید که بیشتر معتادان ما در کشور خودشان شغل دارند. بعد مگر برای کسی که 15 سال است هرویین مصرف کرده می‌شود در چهار ماه اول شغل ایجاد کرد یا کارآموزی یاد او داد؟ فقط 6 ماه زمان می برد که او به ثبات برسد. چند مدت او را می خواهید نگه دارید؟ دو سال؟ کجای قانون به شما اجازه می‌دهد دو سال بیمار را در یک محیط نگه دارید. یک معتاد بیشتر از 6 ماه نمی تواند در مرکزی بماند. در بدترین شرایط این زمان به 9 ماه می‌رسد. پس اول باید قانون را اصلاح کرد؛ اصلاح قانون یعنی مجلس و یعنی یک روند  بسیار طولانی و سنگین.

آیین‌نامه‌های قبل را اجرا کنید

* بعد از بیرون آمدن بیمار از دهکده چه باید بکند؟ ریاست قوه قضاییه حدود 15 سال پیش آیین‌نامه پس از خروج را صادر کرد. آن را کجا انجام دادید؟ این آیین نامه در حوزه حمایت‌های اجتماعی هم برنامه‌های خوبی دارد. دستگاه های متولی برای اجرای آن چه کردند؟ الان آن کارها را انجام ندادید و طرح جدید می دهید؟

*شما چندین میلیارد پول کشور را که از مالیات پرداخته می‌شود هزینه ساخت و ساز چه خواهید کرد؟ یا یک همایش با حضور موافق و مخالف برگزار کنید تا درباره آن بحث شود. چرا می‌خواهید هزینه سنگینی بکنید که از اساس اشتباه است.این طرح به جز هدردادن پول برای ساخت و ساز چه چیزی دارد؟  در نهایت ساختمانی با هزینه چند صد میلیارد تومان ساخته و بعد رها خواهد شد. به جای آن بیایید از سازمان‌های مردم نهاد و بخش خصوصی استفاده کنید. ما روزی کاری کرده‌بودیم که مردم فطریه و نذری خود را در هرندی پرداخت کنند ولی مدیران و نگاه مدیریتی در سطح کلان عوض شده‌اند.

* وفتی ستاد از جایگاه اصلی خود پایین می‌آید و دیگر برنامه‌ریز نیست، یعنی خود را در یک موضع اجرایی قرار می‌دهد نتیجه همین خواهد شد. ما در ستاد کمیته درمان مقابله و تلفیق داریم. آیا این طرح دهکده سلامت مصوبه ستاد را دارد؟ چراکه باید در کمیته‌های ستاد این طرح تایید شود. اگر در آنجا تایید و در کمیته تلفیق ستاد مطرح شده، بعد از طرح در جلسه با رییس جمهور تایید خواهد شد و تازه آن موقع قابلیت اجرایی خواهد داشت. وقتی این جایگاه ستادی ضعیف و فقط نگاه انتظامی تقویت شود چنین طرح‌هایی هم شکل می گیرند. رییس ستاد مبارزه با مواد مخدر رییس جمهور و اعضای آن وزرا هستند. این ستاد قوانینی دارد که از جایگاه اثباتی از مجلس بالاتر است چرا که قوانین آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب می‌شود. ماده 44 همین قانون ستاد مبارزه با مواد مخدر، ستاد مبارزه با مخدر را متولی اصلی برنامه‌ریزی نظارت و کارهای اجرایی قرار داده است. درخواست من از رییس ستاد مبارزه با مواد مخدر این است که این موضوعات را بررسی کند و از ستاد بخواهد که تحلیل و گزارشش را درباره این موضوع بدهد.