پایگاه خبری اعتیاد

خشخاش به‌عنوان محصولی که ارزآوری بالایی دارد، میان بیشتر گروه‌های غیرقانونی از جذابیت بالایی برخوردار است، این محصول در پاکستان و به‌ویژه در منطقه بلوچستان، مناطق قبایلی (فتا) و خیبرپختونووا کشت می‌شود. در دهه ۱۹۸۰ کشت خشخاش در مناطق خیبرپختونووا، مناطق قبایلی، کوهستان، کالای داکا پنجاب و بلوچستان رشد یافت. عملیات مخفی سیا در دوران جنگ با شوروی در افغانستان مرزهای پاکستان را به‌عنوان مهم‌ترین مسیر عبور ترانزیت به افغانستان مورد توجه قرارداد که در آن میان ترانزیت مواد مخدر و قاچاق با سرعت بالا گسترش یافت. این منطقه در واقع ۶۰ درصد تقاضای ایالات‌متحده به هروئین را تأمین می‌کرد. به نوعی که اقتصاد سایه تریاک در پاکستان از این دوران شکل توسعه یافت و پاکستان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد مخدر معرفی شد. اداره مبارزه با مواد مخدر ایالات‌متحده در این رابطه ۴۰ تأمین‌کننده اصلی فروش مواد مخدر غیرقانونی را شناسایی کرد؛ اما نکته حائز اهمیت در رابطه با تریاک در پاکستان این است که کشت تریاک و کسب درآمد حاصل از آن به لایه‌های اجتماعی این کشور واردشده که بخش بزرگی از نیازهای اجتماعی و اقتصادی‌شان از این راه تأمین می‌شود و به ‌سختی می‌توان در کشوری که ساختار اقتصادی ضعیف و فاسدی دارد در کوتاه‌مدت درآمدزایی مشابهی برای عامه مردم ایجاد کرد.

طبق آخرین برآوردهای موجود کل کشت خشخاش در پاکستان در فاصله زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ به میزان ۵۱ درصد افزایش یافته است. بیشتر کشت خشخاش در مناطق قبایلی فدرال (فتا) و خبیرپختونخوا همچنان ادامه دارد و در سطح پایین توسعه اقتصادی و امنیت شهری در این مناطق فعال است.

کشت خشخاش در پاکستان در دهه نود نزدیک صفر رسید. تعهد چشمگیر دولت پاکستان برای از میان بردن کشت خشخاش علت اصلی این موفقیت بود. همچنین پروژه‌های توسعه جایگزین که از سوی جامعه بین‌المللی موردحمایت قرار می‌گرفت منجر به کاهش کشت خشخاش از حدود ۹۴۴۱ هکتار در سال ۱۹۹۲ به حدود ۲۱۳ در سال ۲۰۰۱ برسد؛ اما با ممنوع ساختن کشت خشخاش توسط طالبان افغانستان و افزایش قیمت آن شاهد توسعه کشت آن در سال‌های پس از ۲۰۰۱ در پاکستان بوده‌ایم.

در سال ۲۰۰۳ کشت خشخاش به حدود ۶۷۰۳ هکتار رسید از جمله برای اولین بار در استان بلوچستان نیز گزارش‌هایی از کشت خشخاش به دست رسید. کل منطقه تحت کشت از عدد ابتدایی ۲۳۰۶ هکتار کمتر بوده و این در گزارش ماه می سال ۲۰۰۷ به‌عنوان یکی از نتایج توسعه جایگزین با هدف ریشه‌کنی کشت مواد مخدر موردتوجه قرار گرفت[۱].

درگذشته بسیاری از آزمایشگاه‌های پردازش تریاک در پاکستان به‌ویژه در استان شمال غربی قرار داشت. این آزمایشگاه‌ها به دلیل نزدیکی به محل کشت تریاک و جلوگیری از اقدامات دولتی برای مقابله با آن به افغانستان منتقل شد.

برابر با گزارش سازمان شفافیت بین‌المللی[۲] بسیاری از کارکنان نظامی انتظامی و نمایندگان پاکستانی با مسیرهای مرتبط با درآمدهای حاصل از مواد مخدر همسو هستند و این امر به یکی از مهم‌ترین موانع پیش روی مقابله جدی با تجارت این ماده در پاکستان بدل شده است. آمار دقیقی از میزان درآمد حاصل از تولید و ترانزیت مواد مخدر در پاکستان موجود نیست اما اقتصاد سایه تریاک به ‌طور قطع مسئول جابجایی میلیاردها دلاری خواهد بود که از ترانزیت مواد مخدر به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، ایران، اروپا و امریکا به دست می‌آید. ترانزیت مواد مخدر افغانستان شامل هروئین، تریاک، مورفین و حشیش از طریق ایران و دریا راهی کشورهای حوزه خلیج‌فارس، آسیا، افریقا و کشورهای اروپایی می‌شود.

همچنین، مصرف مواد مخدر در داخل یکی از مهم‌ترین محورهای نگرانی دولت پاکستان است و طبق گزارش سازمان ملل متحد در سال  حدود ۶٫۷ میلیون مصرف‌کننده مواد مخدر در در پاکستان وجود داشته که ۷۸ درصد آنها مرد و ۲۲ درصد دیگر زن می باشند که تقریباً ۴۴ تن مخدر در سال مصرف می‌کنند. سالانه حدود ۴۰۰ هزار نفر به تعداد معتادان مواد مخدر در پاکستان اضافه می شود و بیشترین تعداد معتادان به هروئین در پاکستان زیر ۲۴ سال سن دارند که این نسبت دو تا سه برابر بیشتر از ایالات متحده امریکا که حداکثر حجم مصرف هروئین را داشته، است.[۳]

یکی از معضلات پاکستان در این زمینه نبود ظرفیت برای آگاهی‌رسانی و آموزش به مردم و مبارزه پایه‌ای با آن است. عدم آگاهی از مضرات مواد مخدر یکی از مؤلفه‌های افزایش شمار مصرف‌کنندگان مواد مخدر در پاکستان است. برابر گزارش سازمان ملل پاکستان در حال حاضر توانایی مبارزه سیستماتیک با این موضوع را در بخش‌های پیشگیری، کشف و امحا ندارد و برخی عملیات مقطعی تنها در دوره‌های زمانی مختلف در برخی مواقع به‌ صورت تصادفی یا نمایشی صورت می‌پذیرد.

در گزارش سال ۲۰۱۳ دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرائم سازمان‌یافته سازمان ملل متحد تعداد مصرف‌کنندگان مواد مخدر در پاکستان ۶٫۷ میلیون نفر در بازه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال حداقل یک‌بار در برای مصارف غیرپزشکی در ۱۲ ماه گذشته مواد مخدر مصرف کرده‌اند. بر اساس این گزارش نزدیک به ۴ میلیون مصرف‌کننده دائمی مواد مخدر وجود دارد که در آن میان ۱٫۵ میلیون نفر زن که اکثریت آن‌ها به علت سوءمصرف مسکن‌هایی که حاوی مخدر هستند است. آرام‌بخش‌ها در این گروه به‌جای کانابیس، هروئین و تریاک مورداستفاده قرار می‌گیرد. در سال ۲۰۱۷ پاکستان در جهت افزایش آگاهی عمومی در مورد خطرات مصرف موادمخدر تلاش های گسترده‌ای را آغاز کرد و بر این اساس [۴]ANF، ۲۳۰ نشست در دانشگاه‌ها، کالج‌ها و مدارس ترتیب داد.

پی‌نوشت‌ها

[۱] https://www.globalsecurity.org/military/world/pakistan/drugs.htm

[۲] Transparency International (TI)

[۳] https://nation.com.pk/10-Feb-2018/drug-abuse-in-pakistan-reaches-alarming-level

[۴] Anti-Narcotics Force (ANF)