پایگاه خبری اعتیاد

 موضوع بخشنامه «توزیع داروهای اکسی کدون، بوپرنورفین و نالوکسان» است؛ آن هم در داروخانه های آموزشی و بیمارستانی کشور، صادرکننده این بخشنامه نیز اداره کل نظارت و ارزیابی دارو و موادمخدر سازمان غذا و دارو.

این بخشنامه یک پیام آشکار دارد: توزیع داروهای ترک اعتیاد در داروخانه ها. حالا دیگر طبق این بخشنامه، داروخانه های بیمارستانی کشور همان کاری را می کنند که تاکنون مراکز ترک اعتیاد مشغولش بودند؛ یعنی بازهم یک موازی کاری تازه؟

از موازی کاری که بگذریم، این بخشنامه توزیع داروهایی را در داروخانه ها مجاز اعلام کرده که پایه مخدر دارد؛ داروهای آگونیست همان داروهای شبه مخدر. این پس لرزه ای است که بخشنامه تابستانی سازمان غذا و دارو ایجاد کرده، هراس از این که داروهای مخدر در دسترس همگان قرار گیرد و موجی از معتادان جدید روی دست کشور بگذارد.

هراس تخلف

از هر زاویه ای که به موضوع نگاه کنیم، تناقضی که در دلش دارد، قابل هضم نیست. سال هاست داروی ترک اعتیاد بوپرنورفین با احتیاط فراوان در اختیار مراکز ترک اعتیاد قرار می گیرد و مراکز نیز مکلفند در ازای تشکیل پرونده برای هر بیمار، دزی مشخص از این دارو را در اختیارش بگذارند و آن قدر قطره چکانی تا مبادا تخلفی شود و دارو به بیرون از مرکز نشت کند، اما درست در شرایطی که این سختگیری ها هنوز برای مراکز درمان اعتیاد اعمال می شود، این بخشنامه توزیع بوپرنورفین و دو داروی مخدری دیگر را به داروخانه ها واگذار کرده است.

واگذاری توزیع این داروها به داروخانه ها هراس آور است، چون تخلف همواره نقطه ضعف داروخانه ها بوده؛ یادمان نرفته که دو هفته قبل در بازدید سرزده معاون دادستان تهران از چند داروخانه ملغمه ای از تخلفات کشف شد؛ از فروش داروی قاچاق تا فاکتور تقلبی.

انگیزه ای برای اعتیاد

حالا آنها که دستی بر آتش درمان اعتیاد دارند از بابت تخلفات داروخانه ها نگرانند؛ از جمله دکتر رامین رادفر، پژوهشگر اعتیاد که در گفت وگو با ما تقریبا مطمئن است که این داروهای مخدر اگر به دست داروخانه ها توزیع شود، فروش بی نسخه این داروها نیز کلید می خورد.

دکتر مرتضی خوش گفتار، درمانگر اعتیاد نیز این نگرانی را تائید می کند و ماجرای ترامادول و فروش آزادانه آن در کشور را یادآور می شود. او می گوید: «از زمانی که ترامادول به کشور وارد شد، قرار بود به عنوان داروی مسکن فقط با تجویز پزشک و نسخه عرضه شود، اما حالا هر ورق از آن 5000 تومان و بی هیچ قید و شرطی فروخته می شود، حتی در عطاری ها.»

خوش گفتار می گوید:« چرا باید داروهایی که توانایی ایجاد اعتیاد دارد، در داروخانه ها عرضه شود و این عین کلام محمدهادی پناهی، رئیس کانون سراسری انجمن های صنفی درمانگران اعتیاد در گفت وگو با فارس است.»

پناهی داروی اکسی کدون را مثال می زند که برای دردهای متوسط و شدید است، اما بسرعت در جهان به دارویی تبدیل شد که مورد سوءمصرف قرار می گیرد. کسانی که در معرض اعتیاد قرار دارند، اکسی کدون را به این دلیل دوست دارند که سرخوشی شبیه به هروئین در آنها ایجاد می کند، درست همانند بوپرنورفین که می تواند برای افرادی که آمادگی اعتیاد دارند، جذاب و پرکشش باشد.

باید مراقب بوپرنورفین بود

بوپرنورفینی که در مراکز ترک اعتیاد با آن همه احتیاط و مراقبت مصرف می شود، میان معتادان به قرص زیرزبانی یا دی دو مشهور است که دو نوع خوراکی و تزریقی دارد.

این دارو مناسب برای سم زدایی است و برای اعتیادهای خفیف بویژه اعتیادهای تدخینی (کشیدنی) تجویز می شود. این دارو برای ترک اعتیاد مفید است، چون وقتی در بدن فرد معتاد ترکیبات مرفین وجود داشته باشد، این دارو ضدمرفینی عمل می کند و موجب دلزدگی بیمار از مرفین می شود. به علت این مکانیسم عمل است که بوپرنورفین برای درمان اعتیاد مصرف می شود.

دکتر رامین رادفر و دکتر خوش گفتار نیز به همین علت به ما می گویند که معتادان سراغ بوپرنورفین نمی روند، چون به جای خوب شدن حالشان، بدحال می شوند. پس خطر کسانی را تهدید می کند که معتاد نیستند، اما در معرض خطر اعتیاد قرار دارند به این ترتیب که به داروخانه ها مراجعه و این دارو را دریافت می کنند و از سرخوشی ناشی از آن لذت می برند و در نهایت نیز معتاد می شوند.

نظارت دقیق لازم است

اسمش را می توانیم خیلی چیزها بگذاریم؛ سونامی اعتیاد، آغاز اعتیاد از داروخانه یا اعتیاد شیک داروخانه ای.

اما اینها همه پیش فرض است، یعنی به فرض نبود نظارت دقیق بر عملکرد داروخانه ها و بروز تخلف از سوی آنها، این حوادث محتمل است. در واقع دلسوزان فعلا فقط هشدار می دهند نسبت به این که همان طور که داروهای روانپزشکی قرص های خواب آور و آنتی بیوتیک ها نباید بدون نسخه فروخته می شد، ولی می شود، داروهای ترک اعتیاد نیز به همین سرنوشت دچار شود. این نگرانی بی جایی نیست، مگر این که اوضاع تحت کنترل کامل ناظران قرار بگیرد.

مریم خباز

منبع : روزنامه جام جم