پایگاه خبری اعتیاد

اولین برنامه پیشگیری از اعتیاد در سال 1374 در سازمان بهزیستی تدوین و سال 1381 هم برنامه پیشگیری اجتماع‌محور در همین سازمان طراحی شد و به‌این‌ترتیب تحولی کیفی در برنامه‌های اعتیاد در کشور به وقوع پیوست. به‌طوری‌که مشارکت مردم در پیشگیری از اعتیاد به عنوان اصلی اساسی مورد توجه قرار گرفت. وزارت بهداشت هم مدتی بعد رویکرد اجتماع‌محور در پیشگیری از اعتیاد را پذیرفت و برنامه پیشگیری از اعتیاد در دانشگاه‌های علوم پزشکی تدوین شد و از اول مهر ماه امسال قرار است اجرا شود.

در سند جامع پیشگیری از اعتیاد هم برنامه‌هایی برای ارتقا سلامت اجتماعی مانند آموزش مهارت‌های زندگی، آموزش فرزند پروری، محله‌های رها از اعتیاد، محیط‌های کار رها از اعتیاد و مدارس رها از اعتیاد پیش بینی شده است که این سند به تأیید ستاد مبارزه با مواد مخدر هم رسیده است. این سند همه دستگاه هارا ملزم کرده است که اقدامات لازم برای تحقق اهداف این سند را انجام دهند.

این شواهد نشان‌دهنده آن است که از سال‌ها قبل برنامه‌هایی در حوزه پیشگیری از اعتیاد در کشور در دستور کار قرار گرفته و این برنامه‌ها ادامه پیدا کرده است. در وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و ستاد مبارزه با مواد مخدر اراده اجرای این برنامه‌ها وجود دارد اما به دلیل کمبود اعتبارات هنوز این امکان فراهم نشده که همه مردم تحت پوشش یکی از برنامه‌های پیشگیری باشند و به نظر من این مهم‌ترین مشکل برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد در کشور است.

البته مشکل کمبود اعتبارات در حوزه پیشگیری از اعتیاد مختص کشور ما نیست. در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله در آمریکا هم اعتبارات لازم برای اجرای برنامه‌های پیشگیرانه وجود ندارد و همین مشکل باعث شده است که کارشناسان حوزه پیشگیری از اعتیاد در آنجا هم همیشه از آن گلایه داشته باشند.

از آنجا ‌که کشور نمی‌تواند از هزینه‌های درمان و زیان‌کاهی (کاهش آسیب) شانه خالی کند، بیشتر بودجه‌های حوزه اعتیاد، در این دو بخش هزینه می‌شود و به علت اینکه اعتباراتی که برای بخش مواد مخدر در کشور در نظر گرفته می‌شود ناکافی است، همیشه تنها بخش کوچکی از آن برای پیشگیری باقی می‌ماند. باید کل بودجه مواد مخدر آن‌قدر افزایش پیدا کند که به بخش پیشگیری هم بودجه کافی برسد.

البته اگر بخواهیم منصف باشیم باید بگوییم که توجه به پیشگیری از اعتیاد در حال حاضر نسبت به دهه‌های گذشته افزایش پیدا کرده است و اهمیت پرداختن به این بخش برای مسئولان کشور روشن شده است اما به خاطر کمبود اعتبارات است که هنوز این برنامه‌ها به طور گسترده قابل اجرا نیستند.

تحقیقات زیادی در دنیا و در کشورمان در مورد اثربخشی برنامه‌های پیشگیرانه انجام‌شده است؛ بنابراین اگر اجرای برنامه‌های پیشگیرانه در کشور جدی گرفته شود، می‌توان امیدوار بود که در درازمدت در بروز اعتیاد در کشور تأثیرگذار باشد.

دکتر حسن رفیعی

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و رئیس موسسه مطالعات رفتاری و اجتماعی داریوش