کد خبر: 2490 تاریخ خبر: ۱۳۹۶-۰۹-۰۸
٣٤ روز از ابلاغ رييسجمهوري براي اعمال ماده ٤٥ الحاقي به قانون مبارزه با مواد مخدر و ١٤ روز از اجراي كاهش مجازات اعدام محكومان مواد مخدر گذشته و با پيشبينيهايي كه ظرف دو هفته اخير، اعضاي كميسيون حقوقي و قضايي مجلس داشتهاند، از مجموع ٥ هزار محكوم به اعدام به دليل قاچاق مواد مخدر يا محرك، ٤ هزار نفر مشمول اين قانون خواهند شد و از اعدام نجات مييابند.
اگر فرض بر اين باشد كه هر محكوم به اعدام، عضو يك خانواده بوده، يعني با اجراي اين بند از قانون، حداقل ٤ هزار خانواده وابسته به محكومان مواد مخدر، از آسيبهاي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي ناشي از اعدام مصون خواهند بود.
از سه سال قبل كه محمد جواد لاريجاني، دبير ستاد حقوق بشر قوه قضاييه، پيشنهاد بازنگري در مجازات اعدام محكومان مواد مخدر به دليل تاثير منفي در وجهه جهاني را مطرح كرد، تا امروز هزاران خردهفروش در پاتوقهاي مصرف مواد مخدر، بازداشت و به اعدام محكوم شدهاند در حالي كه بسياري از خردهفروشان – اگر خودشان هم گرفتار اعتياد نباشند - در اقرارها و اعترافهاي خود گفتهاند كه فقر مالي و ناتواني در تامين معاش خانواده و زندگي، دليل اصلي ارتكاب به خريد و فروش مواد مخدر بوده است. «سعيد صفاتيان»، رييس كارگروه كاهش تقاضاي اعتياد مجمع تشخيص مصلحت نظام، در گفتوگو با «اعتماد» تاثيرات مثبت تصويب و اجراي اين بند از قانون را تحليل كرده است:
با وجود آنكه طي ماههاي گذشته و از زمان مطرح شدن پيشنهاد كميسيون قضايي مجلس براي بازنگري در مجازات اعدام حاملان و خردهفروشان مواد مخدر، اين تاكيد وجود داشت كه هدف از اين پيشنهاد، حذف مجازات اعدام نبوده بلكه پيشگيري از تخريب وجهه جهاني جمهوري اسلامي ايران به دليل بالا بودن احكام اعدام و همچنين، پيشگيري از بازتوليد آسيبهاي اجتماعي ناشي از افزايش تعداد خانواده اعداميان مدنظر بوده، مخالفان اين اصلاح و بازنگري معتقد بودند كه با تصويب اين قانون، با تشويق قاچاقچيان به افزايش فعاليت و افزايش قاچاق مواد مخدر مواجه خواهيم شد. نگاه شما نسبت به اين تحليل چيست؟
بايد برگرديم به گذشته و ببينيم چرا قاچاق اتفاق ميافتد و چه افرادي مرتكب قاچاق مواد مخدر ميشوند ؟ آيا تحقيقي درباره وضعيت مالي و تحصيلات و اهليت قاچاقچيان انجام شده ؟ قاچاقچي به دنبال درآمد است و قاچاق زماني افزايش پيدا ميكند كه سود بيشتري داشته باشد. اگر هرويين در مرز ايران، كيلويي هزار تومان باشد و در تهران، كيلويي ١٠ هزار تومان، حتما وارد چرخه قاچاق ميشود اما اگر در تهران، كيلويي يك هزار و ٥٠٠ تومان باشد، قاچاق اتفاق نميافتد چون سود ندارد. آيا فشارهاي قضايي بر رشد يا كاهش قاچاق بيتاثير است؟ من قبول دارم كه اگر قاچاق يك گرم هرويين حكم اعدام داشته، شرايط، از زماني كه قاچاق ١٠ گرم هرويين فاقد مجازات بازدارنده است، متفاوت خواهد بود اما در اين سالها كه احكام اعدام صادر شد، آيا با كاهش قاچاق مواد مخدر مواجه شديم و آيا احكام اعدام باعث شد كه ميزان حمل مواد مخدر كاهش يابد؟ در تمام اين سالها، قاچاقچيان با اينكه از مجازات اعدام براي قاچاق بيش از ٣٠ گرم شيشه و هرويين با خبر بودند، قاچاق ادامه داشت چون ترس از اعدام وجود نداشت. قابل توجه اينكه سالانه ٢٥٠ هزار قاچاقچي در كشور دستگير ميشوند كه فقط حدود ٣٠ درصد از اين تعداد، تكراري هستند اما ١٨٠ هزار نفر، قاچاقچي جديد هستند، يعني افرادي كه به تازگي وارد قاچاق مواد مخدر شدهاند، آيا اين افراد از قوانين بيخبرند ؟ آيا نميدانند مجازات قاچاق ٣٠ گرم هرويين يا ٥٠ كيلو ترياك اعدام است؟ ميدانند ولي وارد كار قاچاق ميشوند. چرا؟ چون از اعدام نميترسند. چون قبح اعدام ريخته شد و چون بسياري از احكام صادره، مشمول عفو شد. ٢٠ سال قبل كه در زندان قزل حصار كار ميكردم، وقتي به يك متهم به قاچاق ميگفتم براي تو حكم ابد صادر ميكنند، جواب ميداد من بعد از ١٠ سال آزاد ميشوم.
قاچاقچيان مواد مخدر، از جزييات قوانين مرتبط به خوبي آگاهند.
آنها بسيار حرفهاي هستند. همان خردهفروش، وقتي كنار خيابان ميايستد ٣٠ گرم هرويين داخل جيبش نيست. ٢٩ گرم هرويين دارد و باقي را در درخت و ماشين جاسازي كرده چون فرق حمل ٢٩ گرم تا ٣٠ گرم هرويين را ميداند. فرق حمل ٢٠ گرم يا ٥ گرم را هم ميداند. مجازات ٥ گرم، ٣ سال حبس است و مجازات ٢٠ گرم، ١٥ سال حبس.
فكر ميكنيد با اجراي اين قانون، شاهد كاهش آسيب در خانوادههاي خردهفروشان مواد مخدر باشيم؟
نگاه من از ابتداي طرح اين پيشنهاد، اين بود كه مجازات اعدام براي حاملان مواد مخدر حذف شود چون اغلب اين افراد، به دليل شرايط دشوار زندگي سراغ قاچاق رفتهاند. اگر شرايط سخت زندگي را براي اين افراد آسان كرديم و باز هم براي كسب سودهاي مضاعف سراغ قاچاق آمدند، ميتوانيم مجازاتهاي سختتري اعمال كنيم. راننده تريلي اجارهاي كه در زاهدان، با ١٠ كيلو هرويين دستگير شده، در جواب من ميگويد خرج خانه دارم و بچه دارم و گفتند ٥ ميليون ميدهيم اين محموله را به تهران برسان. چنين فردي، نميخواسته با قاچاق مواد، تعداد خانهها يا ماشينهايش را اضافه كند، او فقط ميخواسته با اين پول اجاره و خرج خانهاش را تامين كند. فراموش نكنيم افرادي كه در اين سالها پاي چوبهدار رفتند، نگاه فرزندانشان به دولت و نظام منفي شد علاوه بر آنكه كاركرد اجتماعيشان را هم در جامعه از دست دادند. در شهر كوچك ٥٠ هزار نفري، آينده دختر يك قاچاقچي اعدامي، تمام است. كسي به خواستگاري اين دختر نخواهد رفت و اين دختر حتي نميتواند در اين شهر شغل پيدا كند. آيا اين دختر بايد سپاسگزار اين دولت و اين نظام باشد؟ اين دختر، فضايي نياز دارد براي فرياد زدن دردهايش آن هم در خانوادهاي كه پدر اعدام شده و ٦ بچه، روي دست يك مادر فقير مستاجر باقي ماندهاند.
و البته خوشبين باشيم كه اين دختر، اين خانواده، خودشان به شبكه قاچاق ملحق نشوند.
هم اين دختر و هم خانوادهاش، همه به فساد كشيده ميشوند و كسي هم به اين خانواده كمك نميكند و اين خانواده، از جامعه طرد ميشوند. تا امروز، چند هزار نفر را از جامعه طرد كرديم؟
يكي از دلايل اصرار بر تصويب اين قانون، بازسازي وجهه جهاني جمهوري اسلامي ايران از بابت بالا بودن صدور احكام اعدام بود. فكر ميكنيد اين قانون در تغيير نگرش جهاني نسبت به دولت و نظام، تا چه حد تاثيرگذار باشد؟
در موضوع صدور احكام اعدام، ايران هميشه در رده اول يا دوم است ولو اينكه ٩٠ درصد اعدامهايمان به دليل قاچاق مواد مخدر است. اما اعداميها چه كساني هستند؟ برادران و خواهران من و شما و در فاصله دور و نزديك كه از خارج هم نيامدهاند و سيستاني و تهراني و شيرازي و شمالي هستند. ما برادر و خواهرانمان را براي ٥ كيلو مواد مخدر اعدام ميكنيم كه يك نفر در انگستان و سوئد و سوييس، نگران نباشد كه مواد مخدر افغانستان وارد كشورش ميشود. مگر اين فرد، در مبارزه با مواد مخدر چه كمكي به ما كرد؟ مگر ٤٢ كشور دنيا در افغانستان حاضر نيستند؟ مگر امريكا تا امروز در افغانستان بيش از ١٠ ميليارد دلار براي مبارزه با مواد مخدر هزينه نكرده؟ چه اتفاقي در افغانستان افتاد؟ توليد ترياك، بيشتر و سازمانيافتهتر و قدرتمندتر شد و اتفاقا نخستين تبعاتش را هم ما ميبينيم. اگر اروپا و امريكا از توليد و ترانزيت مواد مخدر افغانستان ناراحت هستند، كمك كنند كه توسعه جايگزين و نه كشت جايگزين در افغانستان ايجاد شود. نه اينكه از آن سر دنيا براي ما پيغام بدهند كه مواظب باشيد مواد مخدر وارد كشور ما نشود. فرزندان ما با فرزندان آنها چه فرقي ميكنند؟
چندي قبل، سخنگوي ستاد مبارزه با مواد مخدر، خبر از دستگيري باندي در سراوان داد كه درگير قاچاق مواد مخدر بود اما از اين باند سلاحهاي سنگين آكبند هم كشف كرده بودند. ظاهرا با خطر جديد همدستي شبكه قاچاق مواد مخدر با گروههاي تروريستي مواجه هستيم؟
اين هشدار نخستين بار ١٤ سال قبل توسط عليهاشمي، دبيركل وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر مطرح شد. ايشان يك مقام امنيتي بود و تئوري ناركو تروريسم را مطرح كرد. من هم بارها درباره ناركوتروريسم هشدار دادم. اگر قاچاق مواد مخدر در هر ساختاري قدرتمند ميشود حتما از پشتوانه تروريسم برخوردار است. هرچه قاچاقچي قدرتمندتر بشود به ضرر جامعه است و همان طور كه قبلا هم به شماگفته بودم، سيستم قاچاق در كشور اتاق فكر دارد و ما بايد اين اتاق فكر را بزنيم. كدام معتاد را پيدا ميكنيد كه بگويد ٣ روز ترياك پيدا نكرده؟ بايد استراتژيها و سياستهاي كلانمان تغيير كند. تا زماني كه اتاق فكر را نزنيم و همزمان، نگاه بيمارانگاري و كيفرزدايي و قانونمندسازي را پيش نكشيم و خدمات كاهش آسيب اعتياد را در اولويت نگذاريم، سيستم قاچاق هم رشد ميكند؛ امروز به آر پي جي مسلح ميشود و فردا، به موشك. آيا نبايد از امريكاي جنوبي درس بگيريم كه قاچاقچيان مواد مخدر، جلوي ارتش مقاومت ميكنند؟
منبع: روزنامه اعتماد