کد خبر: 1948 تاریخ خبر: ۱۳۹۵-۰۹-۲۹
«سیب» کلیات برنامه ششم توسعه دیروز در آسمان بهارستان هزار «چرخ» خورد تا نهایتاً به نقطه تصویب رسید. این نقطه «تصویب» هم تازه خودش آغاز ماجراهایی تازه است برای تصمیم‌گیری بر سر مواد این لایحه. ماجراهایی که از بررسی همان ماده اول شروع شد. بررسی لایحه برنامه ششم توسعه دیروز از خارج صحن علنی آغاز شد، از جایی که ساعتی قبل از شروع جلسه بهارستان پیام دولتی‌ها به اصلاح‌طلبان مجلس رسید؛ پیامی برای رأی منفی به این لایحه. اعضای فراکسیون مستقلین هم همزمان این پیام را دریافت کرده بودند. محمدباقر نوبخت، معاون رئیس جمهوری از نمایندگان هوادار دولت خواسته بود تا به دلیل تغییرات زیاد لایحه برنامه ششم در کمیسیون تلفیق با کلیات آن مخالفت کنند. استدلال هم این بود؛ آنچه کمیسیون تلفیق به صحن مجلس فرستاده دیگر لایحه دولت نیست. دولتی‌ها لایحه خود را با 34 ماده راهی بهارستان کرده بودند اما در ایستگاه کمیسیون تلفیق حجم آن بیش از 4 برابر شده بود. آنجا نمایندگان 110 ماده جدید را وارد لایحه دولت کرده بودند. این اتفاق البته قبلاً هم رخ داده بود. زمانی که در مجلس نهم لایحه «احکام دائمی برنامه توسعه» با 50 ماده به کمیسیون تلفیق رفت و با 120 ماده از آن بیرون آمد. هر چند نهایتاً شورای نگهبان مصوبه مجلس را به دلیل همین حجم زیاد تغییرات لایحه دولت رد کرد اما دیروز باز هم مجلس صحنه کشمکش بر سر تکرار همین موضوع بود.
صف دولتی‌ها، اصلاح‌طلبان و مستقلین برای رأی منفی
فراکسیون‌های موافق دولت تا قبل از ساعت 8 روز یکشنبه تصمیم خود را برای رأی منفی به کلیات لایحه برنامه ششم قطعی کرده بودند. رایزنی محمدباقر نوبخت در آن ساعات کلیات لایحه را از مرز «عدم تصویب» گذرانده بود و رأی منفی مجلس به آن تقریباً قطعی بود. اما یک چیز همه معادلات را به هم ریخت تا نوبخت خود در ساعت پایانی کار مجلس ضمن اعلام رسمی مخالفت خود با مصوبه کمیسیون تلفیق، برخلاف تصمیم صبح از نمایندگان بخواهد به آن رأی مثبت بدهند. اولین مخالف کلیات این لایحه محمدعلی وکیلی، نماینده اصلاح‌طلب تهران بود. او در نطق خود از نمایندگان خواست تا با رأی منفی به کلیات لایحه برنامه ششم، کاری کنند تا دوباره این لایحه به کمیسیون تلفیق برگردد و اصلاحات مورد نظر روی آن انجام شود. اما لاریجانی اینجا توضیحی داد که در ساعات پایانی بعدازظهر باعث شد تا رأی موافقان دولت تغییر کند؛ «درخصوص لایحه برنامه ششم باید گفت در صورتی که به کلیات آن رأی داده نشود، دولت باید مجدد لایحه‌ای تدوین کند، کمیسیون‌ها آن را بررسی، کمیسیون تلفیق جدید تشکیل شود تا در نوبت صحن علنی قرار گیرد که به نظر می‌رسد چنین روندی تا سال آینده نیز طی نخواهد شد.» این صحبت‌های لاریجانی هر چند تا چند ساعتی چندان تأثیر خود را نشان نداد اما نهایتاً رأی مثبت نمایندگان برای تصویب کلیات برنامه ششم را گرفت. ظهر دیروز و بعد از پایان نوبت اول جلسه علنی، فراکسیون امید برای بررسی همین موضوع جلسه اضطراری تشکیل داد. جلسه‌ای که خروجی آن تکرار موضعگیری صبح بود؛ رأی منفی به کلیات برنامه ششم. آن‌طور که بهرام پارسایی، سخنگوی این فراکسیون به خبرگزاری «ایلنا» توضیح داد، دلیل این موضعگیری آن بود که اصلاح‌طلبان مجلس این لایحه را مغایر با «منافع و مصالح ملی» و «اقتصاد مقاومتی» تشخیص داده بودند. استدلال دیگر فراکسیون امید هم البته «غیر قابل اجرا بودن» این لایحه بود. آنها در این موضوع بر مواردی از جمله اضافه شدن بار مالی 485 هزار میلیارد تومانی بر دوش دولت تأکید داشتند. همزمان در میان مستقلین مجلس هم زمزمه مخالفت با کلیات لایحه برنامه همچنان شنیده می‌شد و نوبت عصر جلسه علنی مجلس در چنین فضایی آغاز شد.
رأی متفاوت بدون تغییر موضع
ظاهر جلسه عصر حکایت از آن داشت که چیزی عوض نشده است. بعد از نطق یک موافق و یک مخالف، حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس کمیسیون تلفیق پشت تریبون آمد تا از محصول کارش در چهار ماه گذشته که مورد انتقاد جدی قرار گرفته بود، دفاع کند. او برخلاف دیگران معتقد بود که برنامه ششم «نظام مند ترین» برنامه توسعه بعد از انقلاب است که قطعاً می‌تواند منجر به توسعه در کشور شود. رئیس کمیسیون تلفیق برنامه در مقابل انتقادها از الحاق 110 ماده جدید به این لایحه هم توضیح داد که «90 درصد» این مواد الحاقی جدید در واقع تأیید پیشنهادات کمیسیون‌های تخصصی بوده که به کمیسیون تلفیق آمده بود. اما بعد از آن نوبت به محمدباقر نوبخت رسید که حالا دیگر می‌دانست دردسرهای رد شدن کلیات لایحه برنامه برای دولت و مجلس آنقدرها زیاد است که بهتر آن است این گزینه از روی میز کنار رود. به همین دلیل برخلاف توصیه‌های چند ساعت قبل‌ترش از نمایندگان خواست تا به کلیات لایحه رأی مثبت بدهند. اما این درخواست را در شرایطی مطرح کرد که تمام انتقاداتش از مصوبه کمیسیون تلفیق پابرجا بود.
او به صورت جدی گفت که دولت نمی‌تواند قسمت‌هایی از این لایحه را اجرایی کند. او بر مغایرت مواد الحاقی با اقتصاد مقاومتی و اولویت‌بندی‌های دولت برای حل مسائل کشور تأکید کرد. به گفته نوبخت، «مصوبه این کمیسیون نقصی که دارد این است که به همه چیز اولویت داده است وقتی اولویت‌های زیادی مشخص شود، به این معناست که هیچ چیز اولویت ندارد.» معاون رئیس جمهوری البته این را هم تأیید کرد که نظر او پیش از جلسه مجلس بر رد کلیات لایحه برنامه ششم بوده است. خواسته‌ای که به دلیل مشکل آیین‌نامه‌ای از آن چشم پوشیده است. حرف نهایی نماینده دولت این بود؛ «این مصوبه اگر به همین ترتیب به تصویب برسد، محقق نمی‌شود. از هیأت رئیسه تقاضا دارم اقدامی انجام دهد که یک مصوبه اجرایی از مجلس ابلاغ شود.» اگر آقای دکتر لاریجانی این امکان برای هیأت رئیسه وجود دارد که بعد از تصویب کلیات بتوانیم مواردی که مشخص شده است و قابلیت اجرا ندارد در کمیسیون اصلاح شوند.» با این اظهار نظر نوبخت، رأی عمومی مجلس قدری تغییر کرد تا با وجود رایزنی‌های صورت گرفته از صبح دیروز در بهارستان، کلیات این لایحه با 154 رأی موافق، 76 رأی مخالف و 8 رأی ممتنع از مجموع 249 نماینده حاضردر صحن تصویب شود.
رفع اشکالات، بازگشت به عقب
اما بعد از این و بلافاصله با ورود مجلس به بررسی مواد لایحه برنامه ششم، مشخص شد که تقابل بر سر بازگشت به لایحه دولت با تصویب پیشنهادهای الحاقی کمیسیون تلفیق همچنان ادامه خواهد داشت. چرا که مهم‌ترین پیشنهادات برای ماده اول این لایحه هم حذف آن بود تا به نوعی همان لایحه ابتدایی دولت زنده شود. البته علی لاریجانی خود نیز بر «اشکالات» این لایحه تأکید کرده و گفته که امیدوار است تا این اشکالات در روند بررسی جزئیات رفع و رجوع شوند. بیشتر مخالفت‌ها با مصوبه کمیسیون تلفیق ناظر به اضافه شدن ۴۸۵ هزار میلیارد تومان به بودجه جاری کشور است که دولت آن را قبول ندارد. پارسایی، سخنگوی فراکسیون امید در همین رابطه به «ایلنا» گفته است: «بنا بر گفته بعضی از اعضای کمیسیون تلفیق، بندهایی در جلسات این کمیسیون به تصویب رسیده بود که از برنامه ارائه شده به نمایندگان حذف شده و از دیگر سو مواد و بندهایی نیز که حتی در جلسات کمیسیون به رأی گذاشته نشدند، هم اکنون در برنامه گنجانده شده است.» همچنین محمدباقر نوبخت نیز برخی از مواد این مصوبه را مغایر با اصول 57 و 126 قانون اساسی دانسته است. او همچنین گفته که تراز منابع مالی دولت در مصوبه کمیسیون تلفیق به هم خورده و اصلاح نشده است. معاون رئیس جمهوری این انتقاد را نیز مطرح کرده که با وجود سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، در مصوبه کمیسیون تلفیق در شرایطی که منابع درآمدی اضافه نشده‌اند، بر حجم هزینه‌های دولت افزوده شده است. دولت در لایحه خود 4 محور اصلی را در حوزه‌های محیط زیست، گردشگری، آب و اشتغال تنظیم کرده بود که به گفته محمدباقر نوبخت و دیگر موافقان دولت، کمیسیون تلفیق با ایجاد اولویت‌های جدیدی در این برنامه باعث از بین رفتن تمرکز در آن شده است. در این شرایط رئیس مجلس تأکید کرده که «برخی از مواد لایحه برنامه ششم به کمیسیون ارجاع داده می‌شود» تا باعث رفع نگرانی دولت و مخالفان مصوبه کمیسیون تلفیق شود. اما هیچ چیز تضمین نمی‌کند که باز هم خروجی این کمیسیون به سمتی برود که دولت و موافقان دولت تمایل دارند.
احسان بداغی
منبع: روزنامه ایران