پایگاه خبری اعتیاد

خبرگزاری ایرنا مرکز کرمانشاه برای زیر ذره بین بردن اوضاع کمپ ها، میزگردی با حضور فضل الله رنجبر فرماندار کرمانشاه، علی شمشیری دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان و عبدالرضا میرزاییان مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه  برگزار کرده است که مشروح این میزگرد را در ادامه می خوانید:

* جمع آوری معتادان از سطح شهر آسان ترین مرحله مبارزه با اعتیاد و مواد مخدر است، چه فکری برای تکمیل چرخه و مراحل پس از جمع آوری شده است؟
شمشیری: برای نگهداری معتادان و ترک اعتیاد 2 راه وجود دارد، یکی مراکز ماده 15 ترک اعتیاد (کمپ های خصوصی) است که افراد به صورت خود معرف و با رضایت به آنها یا مراکز متادون درمانی (MMT) مراجعه می کنند و طی یک دوره به صورت پرهیزمدار اقدام به ترک اعتیاد می کنند.
در کمپ های ترک اعتیاد یک سری آموزش های روانی و مشاوره ای هم به معتادان ارائه می شود.
ورود به این کمپ ها و خروج از آنها بستگی به رضایت فرد معتاد دارد و هیچ گونه اجباری در کار نیست.
اما افرادی که در طرح پاکسازی مناطق آلوده جمع آوری می شوند، سرنوشت متفاوتی دارند، در طرح پاکسازی لزوما همه دستگیر شده ها کارتن خواب نیستند، یعنی ممکن است نیروی انتظامی با حکم دستگاه قضایی وارد برخی خانه ها هم بشود و متهمانی را بازداشت کند.
معتادان پس از جمع آوری مشمول 2 حکم قانونی می شوند؛ اگر با معتاد دستگیر شده، مواد مخدر هم کشف شده باشد وی مجرم خواهد بود و به زندان تحویل می شود؛ در غیر این صورت به مرکز ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر(کمپ ترک اعتیاد اجباری) تحویل می شوند.

* دوره درمان این دسته از معتادان چگونه تعیین می شود؟
شمشیری: طبق پروتکل الحاقی ماده 16، افرادی بازداشت شده توسط یک تیم متخصص، غربالگری و نحوه پذیرش آنان و زمان لازم برای درمان در مراکز ترک اعتیاد مشخص می شود.
پس از تشخیص تیم غربالگر، دادگاه اجازه بستری کردن و میزان دوره درمان معتادان را طی احکام جداگانه ای صادر می کند؛ در واقع هیچ مددجویی در مرکز ماده 16 بدون حکم قضایی پذیرش نمی شود و نیز ترخیص از این مرکز هم باید با حکم قضایی صورت گیرد.

* یعنی یا زندان یا کمپ؟
شمشیری: ممکن است در جریان معاینه مشخص شود که فرد معتاد مبتلا به بیماری های واگیردار هم هست که در این صورت برای درمان به دانشگاه علوم پزشکی استان ارجاع می شود.
یعنی همه دستگیر شده ها لزوما در مرکز ماده 16 پذیرش نمی شوند و ممکن است به زندان یا دانشگاه علوم پزشکی ارجاع شوند.

* چند کمپ ترک اعتیاد اجباری داریم و زیرنظر کدام نهاد است؟
شمشیری: تنها مرکز ماده 16 زیرنظر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان کرمانشاه است که در جاده سراب نیلوفر، روستای سیاه کمر قرار دارد.

*ظرفیت این کمپ چند نفر است؟
شمشیری: ظرفیت اسمی این مرکز150 نفر است اما در ایام تعطیل حتی تا 180 نفر هم پذیرش می کنیم؛ با این حال تنها برای 100 نفر به ما اعتبار می دهند، امسال هم بودجه مراکز ماده 16 کشور به کمتر از نصف سال 93 هم کاهش یافته است.

میرزاییان: البته برای جبران کسری بودجه مرکز ماده 16 از منابع استانی هم کمک گرفته ایم.

*هزینه یک دوره درمان فرد معتاد در مرکز ترک اعتیاد اجباری چقدر است؟
شمشیری: پذیرش هر معتاد در مرکز ماده 16، حدود 200 تا 250 هزار تومان فقط در زمان ورودی او هزینه دارد که هر روز هم باید دست کم 10 تا 15 هزار تومان برای خورد و خوراکش در نظر گرفت، حال ممکن است هر معتاد سه ماه و یا حتی بیشتر در این مرکز بستری شود.

* معتادان مواد مخدر صنعتی هم در مرکز ماده 16 پذیرش می شوند؟
شمشیری: معتادان به مواد مخدر صنعتی علاوه بر مشکلات جسمانی، دارای مشکلات روحی و روانی وخیمی هم هستند که شرارت و درگیری با خانواده و حتی ضرب و جرح نزدیکان از جمله پیامدهای آن است.
به دلیل همین رفتارهای پرخطر، خانواده خیلی از این معتادان هم دست به دامن دادگاه می شوند تا حکم انتقال اجباری آنان را در مرکز ماده 16 بگیرند اما درمان این دسته از معتادان شامل پروتکل مراکز ماده 16 و کمپ های خصوصی(ماده 15) نمی شود اما می توان با ایجاد مرکزی با عنوان تبصره 2 مکانی را برای درمان معتادان صنعتی ایجاد کرد.
اگر بخواهیم از آسیب های این حوزه کاسته شود حتما استان کرمانشاه به یک یا حتی چند مرکز تبصره 2 نیازمند است و ما از سرمایه گذاری و ورود بخش خصوصی در این زمینه حمایت می کنیم.
یکی از پیشنهادهای ما به دوستان بهزیستی هم این است که زمینه ایجاد مراکز ترک اعتیاد تحت عنوان تبصره 2 (به عنوان زیرمجموعه مراکز ماده 16) را فراهم کنند.

* با وجود اینکه ما تنها یک مرکز ترک اعتیاد اجباری در استان داریم (مرکز ماده 16) چرا تبلیغات مراکز ترک اعتیاد خصوصی با عنوان 'ترک اعتیاد اجباری' صورت می گیرد؟
شمشیری: هرگونه استفاده از لفظ 'اجباری' در تبلیغات مراکز ترک اعتیاد خصوصی غیرقانونی است اما متاسفانه هم اکنون شاهد این گونه تبلیغات در سطح شهر هستیم، کمپ های خصوصی صلاحیت ترک اعتیاد اجباری را ندارند. 

* چند کمپ خصوصی مجاز در استان داریم؟
میرزاییان: سازمان بهزیستی استان تاکنون به 18 کمپ ترک اعتیاد خصوصی (مراکز ماده 15) مجوز داده است که هشت کمپ در مرکز استان و 10 مرکز هم در سایر شهرها فعال است.

شمشیری: البته فکر کنم 22 کمپ در استان داشته باشیم.

میرزاییان: بله اما تنها 18 کمپ فعال است.

*ظرفیت هر کمپ چقدر است؟
میرزاییان: هر کمپ 30 نفر ظرفیت دارد.

*شهریه هر دوره ترک چقدر است؟ 
میرزاییان: کمپ ها برای هر دوره یک ماهه حدود 400 هزار تومان پول می گیرند که پرداخت آن برای بسیاری از خانواده ها سنگین است.
البته بهزیستی هم با توجه به منابع اعتباری خود، بخشی از این هزینه را به عنوان یارانه به کمپ های مجاز پرداخت می کند تا به خانواده ها فشار کمتری وارد شود؛ البته این کمک نیز کفایت نمی کند.
به هرحال اعتیاد فقر را هم به دنبال دارد و خانواده های فرد معتاد از توان مالی لازم برای پرداخت هزینه ترک او برخوردار نیستند.

*مبلغ و نحوه پرداخت این یارانه به چه صورت است؟
میرزاییان: بسیاری از خانواده ها نمی توانند بیشتر از 200 تا 250 هزار تومان برای یک دوره ترک معتاد خود بپردازند، در اینجا بهزیستی طی قرارداری که با کمپ ها دارد، بقیه هزینه (150 تا 200 هزار تومان) را به جای آن خانواده ها می پردازد.
البته مبلغ این یارانه به میزان متقاضیان بستگی دارد و هرچه متقاضی کمتر باشد میزان یارانه هم بیشتر است.

*با توجه به وجود مراکز گوناگون ترک اعتیاد و دوره های زمانی متفاوت آنان، خانواده ها چگونه تشخیص دهند که به چه مرکزی مراجعه کنند؟ 
میرزاییان: شیوه های برخورداری از خدمات مراکز ترک اعتیاد متفاوت و شامل مراکز ماده 16، اقامتی کوتاه مدت، متادون درمانی و بلندمدت است. اگر خانواده به مراکز درمانی، مراکز مقابله با اعتیاد یا اداره های بهزیستی مراجعه کنند، مشاوره های لازم و خوبی درباره دوره متناسب با شرایط هر فرد معتاد دریافت می کنند.
اما متاسفانه برخی مواقع خانواده ها بدون دریافت مشاوره اقدام می کنند یا معتاد خود را ندانسته به کمپ های غیرمجاز می سپارند.

*دوره ترک اعتیاد در همه کمپ های خصوصی استان میان مدت است، درست است؟
میرزاییان: بله، 28 روزه است.

*مرکز اجتماع درمان مدار(TC) که برنامه درمانی دراز مدت سه ماه تا 2 ساله دارد در استان کرمانشاه نداریم؟
شمشیری: خیر TC نداریم و با توجه به وضعیت اعتباری کنونی امکان ایجاد آن نیست و نمی توان قول تاسیس آن را هم داد چون زمان بر است.

میرزاییان: البته پیگیر تاسیس TC در استان هستیم.
* در برخی از همین کمپ های مجاز، استانداردهای علوم پزشکی و پروتکل بهزیستی رعایت نمی شود...
میرزاییان: واقعیت این است که در رعایت استانداردها مشکل داریم اما به نسبت سایر استان ها در رعایت استانداردها وضعیت مطلوبی داریم و جز استان های سبز هستیم.
وضعیت کمپ ها یک موضوع چالشی در سطح کشور است. در برخی استان ها کمپ های غیرمجاز حتی از کمپ های مجاز هم بیشتر است.

*الان در کشور چندم هستیم؟
میرزاییان: به صورت عددی رتبه بندی نشده اما در گزارشی که از حوزه بهزیستی استان ها تهیه شده، استان های اصفهان، لرستان، مرکزی و کرمانشاه در رتبه های برتر کشور بودند.

* آیا در این کمپ ها به معتادان حرفه آموزی هم می شود که بازگشت راحتی به جامعه داشته باشند و بتوانند صاحب شغل شوند؟
میرزاییان: خیلی از معتادان بهبودیافته توانمندی هایی داشته و دارند و می توانند هم در سازمان تامین اجتماعی و هم سازمان بهزیستی در قالب حرفه و توانمندی خود خدمات ارائه کنند.
اگر بتوانند شرایط مورد نظر از جمله مجوز شغل را فراهم کنند، بین 10 تا 15 میلیون تومان به آنان تسهیلات قرض الحسنه می دهیم و تاکنون هم پرداخت شده است. مشکلی که در این زمینه وجود دارد، موضوع تضمین به بانک های پرداخت کننده وام است که نتیجه بی اعتمادی اطرافیان فرد بهبود یافته به اوست.
در این زمینه هم تلاش کردیم که تا جای امکان به افرد بهبود یافته در این زمینه کمک کنیم.

*شما به افرادی که هیچ حرفه ای ندارند در دوران ترک اعتیاد، حرفه ای آموزش نمی دهید؟
میرزاییان: اداره کل آموزش فنی و حرفه ای شرایط بسیار خوب و رایگانی را برای آموزش افراد بهبود یافته فراهم کرده است.

شمشیری: اداره کل فنی حرفه ای استان از ستاد مبارزه با مواد مخدر برای حرفه آموزی این افراد اعتبار می گیرد. یعنی ستاد حتی اعتبار تهیه مواد خام مورد نیاز برای آموزش مددجوها را هم پرداخت می کند.
در برخی کمپ ها هم حرفه آموزی در دستور کار است.

* طبق پروتکل بهزیستی، مراجعه یا خروج از کمپ های ترک اعتیاد باید کاملا با رضایت فرد معتاد باشد و کمپ ها حتی دیوار هم نداشته باشد. یا اینکه شیوه برخورد و دوره درمان معتاد کاملا قاعده مند باشد اما گزارش های زیادی مبنی بر تخطی از این اصول قانونی وجود دارد، چرا؟
میرزاییان: چنین مواردی در کمپ های مجاز نداریم. حتما در کمپ های غیرمجاز بوده است.
مشکل جای دیگری است. یک سرپرست خانواده برای انتخاب پزشک خود یا یکی از اعضای خانواده، از چندین نفر مشاوره می گیرد اما برای سپردن عضو معتاد خانواده به کمپ های ترک اعتیاد، هیچ تحقیقی نمی کند.
ضروری است که شهروندان اطلاعات لازم درباره مراکز مجاز را از اداره های بهزیستی و درمانی محل سکونت خود دریافت سپس اقدام به مراجعه به آن کمپ ها کنند.
با صراحت می گویم که این تخلف هایی که گاه رسانه ای هم می شود، در کمپ های غیرمجاز رخ می دهد.

شمشیری: بله همین طور است. اگر چنین مواردی در کمپ های مجاز گزارش شود با جدیت برخورد می کنیم.

*مگر نظارت شما بر کمپ های مجاز چگونه است؟
میرزاییان: ما یک هیات نظارت عالی داریم به مسئولیت آقای شمشیری، یک نظارت درون سیستمی بهزیستی و نیز نظارتی که از سوی فرمانداری صورت می گیرد.
فراتر از آن هم دستگاه های نظارتی استان و کشور هستند.

رنجبر: سال 93 و زمانی که هنوز مراکز غیرمجاز خیلی رشد نکرده بودند، ما در فرمانداری یک تیم به همراه نماینده دادستان برای نظارت بر کمپ های مجاز تشکیل دادیم؛ این تیم پس از مدتی چند کمپ مجاز را به دلیل رعایت نکردن برخی استانداردها تعطیل کرد.
بعد از این اتفاق ها، من به نماینده فرمانداری گفتم ما در مجموع کمتر از 10 کمپ مجاز داریم و اگر اینها را هم تعطیل کنیم تکلیف خانواده چه می شود. آن وقت است که مردم به کمپ های غیرمجاز مراجعه می کنند و فجایع زیادی به بار می آید زیرا در این کمپ ها اصلا مشخص نیست که چه می گذرد.
به همین دلیل به صاحبان کمپ های مجاز گفتیم که به فعالیت خود ادامه دهند اما نقص های خود را طی یک بازه زمانی برطرف کنند.
از طرف دیگر به سراغ کمپ های غیرمجاز آمدیم و هنوز هم این مسیر ادامه دارد.

میرزاییان: درست است؛ وقتی کمبودهایی در کمپ های مجاز وجود دارد که امکان رفع آن هست، بهتر است به جای بستن کمپ، در جهت بهبود آن تلاش کنیم.

*اگر کسی از کمپ های مجاز شکایت داشته باشد، به کجا باید مراجعه کند؟
میرزاییان: امکان شکایت از کمپ های غیرمجاز و حتی دستگاه های متولی از جمله بهزیستی هم وجود دارد. مردم می توانند برای شکایت از کمپ ها به بهزیستی یا فرمانداری مراجعه کنند و به طور قطع مقصران بازخواست می شوند.

*چرا کمپ غیرمجاز داریم؟
میرزاییان: ما در همه اصناف غیرمجاز داریم. از صنف های خدماتی گرفته تا فرهنگی و کسب و کار، واحد غیرمجاز وجود دارد. راه حل مقابله با این کمپ ها بالا بردن سطح آگاهی مردم است.

*در اینجا برخلاف سایر اصناف، تعداد کمپ های غیرمجاز محدود و امکان نظارت و برخورد با آنان راحت است.
شمشیری: قطعا همین طور است.

*آیا تعداد کمپ های ترک اعتیاد مجاز به اندازه کافی هست که بهانه ایجاد کمپ های غیرمجاز یا مراجعه به آنها فراهم نشود؟
شمشیری: من این را قبول ندارم که کمپ های مجاز ما کم است و همین موجب سبب رفتن عده ای به سوی تاسیس کمپ های غیرمجاز شده است؛ زیرا ظرفیت کمپ های مجاز استان تکمیل نیست و همواره امکان پذیرش در آنها وجود داشته؛ به همین دلیل ادعای محدودیت مراکز مجاز نادرست است.
ضمن اینکه با وجود محدودیت های موجود، کمپ های ماده 15 استان (کمپ های خصوصی) جز بهترین مراکز کشور هستند.

میرزاییان: وضعیت استان کرمانشاه در کشور از نظر کمپ های غیرمجاز از خیلی از استان ها بهتر است اما با همین مراکز موجود هم برخورد قانونی می کنیم.

* چقدر از ظرفیت کمپ های مجاز استان خالی است؟
میرزاییان: آماری ندارم اما می توانم بگویم که این ظرفیت تکمیل نیست و در برخی کمپ ها حتی تا 20 نفر هم ظرفیت پذیرش وجود دارد. از نظر بخشنامه های کشوری، اکنون بهزیستی استان مجاز به صدور مجوز تاسیس کمپ جدید نیست اما اگر زمانی این ضرورت وجود داشته باشد، ما برای صدور مجوز جدید حتما پیگیری خواهیم کرد. 

*آقای رنجبر همین طور است؟
رنجبر: درست است که الان ظرفیت برخی از کمپ ها تکمیل نیست اما از طرف دیگر باید در صدور مجوز برخورد سهل تری داشته باشیم تا علاقه مندان به تاسیس کمپ، به جای ایجاد کمپ غیرمجاز به سوی ایجاد مراکز مجاز حرکت کنند. 
این یک واقعیت است؛ همه اش نباید بگوییم تقصیر ما نیست، تقصیر ما هم هست و باید فرمانداری، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر، بهزیستی و سایر نهادها هم شرایط را فراهم کنند تا سرمایه گذاران بیشتری برای تاسیس کمپ مجاز اقدام کنند.
ایرادی ندارد که در بخش خصوصی هم رقابت ایجاد شود.

*مگر الان چه سخت گیری هایی می شود؟
رنجبر: مثلا ما وقتی 10 تا کمپ داریم، اگر نفر دیگری برای تاسیس کمپ مراجعه کند می گوییم نیازی به تاسیس کمپ جدید نیست.
شمشیری: ما محدودیتی در زمینه تاسیس کمپ نداریم اما اینکه ساده تر بگیریم موضوع مبهمی است؛ اینجا ما با جان افراد سر و کار داریم و نمی شود به صرف اینکه یک نفر علاقه مند به تاسیس کمپ است به او مجوز بدهیم.
رنجبر: بله حتما باید صلاحیت داشته باشد. اگر هزینه ترک اعتیاد کاهش یابد و یارانه ترک اضافه شود، کمپ های مجاز توسعه می یابند و دسترسی خانواده ها بیشتر می شود. 
شمشیری: البته این را می پذیرم که باید از نظر تعداد کمپ های ماده 15 جامعه اشباع شود و احساس کمبودی وجود نداشته باشد.
الان بخش عمده ای از جامعه گرفتار معتادان مواد مخدر صنعتی است. با توجه به اینکه این دسته از معتادان با رضایت خود به کمپ های خصوصی مراجعه نمی کنند، به طور طبیعی مشمول ترک اجباری می شوند. اما از سوی دیگر با توجه به ممنوعیت پذیرش این گونه معتادان در مرکز ماده 16، من در جلسه اخیر بهزیستی و دانشگاه علوم پزشکی پیشنهاد دادم که چند نفر از متقاضیان ایجاد کمپ با همکاری یکدیگر یک مرکز مناسب خصوصی برای این دسته از معتادان تاسیس کنند؛ با عنوان مرکز تبصره 2 ذیل ماده 16 که لفظ اجبار هم بر آن اطلاق می شود. 
دادگاه هم می تواند معتادان صنعتی را به این مرکز ارجاع دهد و مشکل بخش عمده ای از خانواده های درگیر این معضل حل می شود.

*چند کمپ غیرمجاز در استان وجود دارد؟
رنجبر: تاکنون حدود 16 کمپ غیرمجاز در استان شناسایی شده که 9 مورد از آنها تعطیل شده است و 2، سه مرکز هم به نهادهای قضایی معرفی و با متولیان آنها برخورد قانونی شده است.
الان در دستگاه های قضایی استان حمایت های خوبی برای مقابله با کمپ های غیرمجاز ترک اعتیاد صورت می گیرد و سایر دستگاه های متولی از جمله نیروی انتظامی، بهزیستی و شورای هماهنگی برای مبارزه با این کمپ ها، انسجام مناسبی را دارند.
ما تیمی را متشکل از نمایندگان فرمانداری، بهزیستی و ناجا تشکیل داده ایم که به محض اطلاع از فعالیت یک مرکز غیرمجاز نسبت به برخورد با آن اقدام می کنند.

*سایر کمپ های غیرمجاز چرا تعطیل نشدند؟
رنجبر: هنوز شناسایی نشدند.

*یعنی شناسایی آنها آنقدر سخت است؟
رنجبر: بله. متاسفانه مکان فعالیت آنها برای ما مشخص نیست. ما هر زمان تبلیغات آنها را ببینیم به سرعت با نیروی انتظامی هماهنگی و نسبت به تعطیلی کمپ اقدام می کنیم. 
ما برای پیدا کردن جای این کمپ ها که به صورت مخفیگاه است، مجبوریم از شگردهای پلیسی استفاده کنیم. مثلا ما فردی را به عنوان معتاد برای ترک به این کمپ ها برده ایم و از این طریق محل آن شناسایی و برخورد کرده ایم؛ از جمله در سمت قزانچی و روستاهای نزدیک فیروزآباد.

*مردم چگونه می توانند مکان این کمپ را به شما اطلاع دهند تا پلمپ شوند؟
رنجبر: می توانند با دفتر فرماندار با شماره تلفن 38238354 یا بهزیستی، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر و سامانه 110 تماس بگیرند تا به سرعت برخورد شود. 

* تبلیغات کمپ های غیرمجاز فریبنده و اغواکننده است؟
میرزاییان: بله. خیلی از تبلیغات کمپ های غیرمجاز تحریک آمیز است و مردم را اغفال می کند.

رنجبر: الان در سطح شهرها مشاهده می کنیم که تبلیغات یک کمپ ترک اعتیاد با نام ها و شماره تلفن های مختلف توزیع می شود.

شمشیری: در واقع بانی و متولی کار یک نفر است اما با چند اسم و شماره تماس اقدام به تبلیغات می کند.

رنجبر: یکی از علت های مراجعه به کمپ های غیرمجاز بازارشکنی این کمپ هاست. به این معنی که چون هزینه یک دوره درمان در مراکز مجاز حدود 400 هزار تومان است، کمپ های غیرمجاز با قیمت کمتری اقدام به تبلیغ می کنند که آگاه نبودن برخی هم سبب مراجعه به این کمپ ها می شود.
نکته دیگر اینکه کمپ های مجاز در معرض بازدید و نظارت هستند و چون برخی خانواده ها دوست ندارند دیگران و حتی مسئولان از معتاد بودن عضو این خانواده مطلع شوند، به کمپ های غیرمجاز روی می آورند.

*واقعا اوضاع این کمپ ها خراب است. برخی گزارش ها از برخورد با معتادان تکان دهنده است.
رنجبر: نیروهای اجرایی این کمپ ها بدون مجوز و آموزش لازم برای برخورد با بیماران هستند و با معتادان برخوردهای خشن و غیرانسانی داشته اند؛ حتی گزارش هایی مبنی بر رفتارهای نامناسب عوامل کمپ با خانواده های معتادان هم داشته ایم.
آنان در مواردی از شکنجه با هدف آزار و اذیت و فشار معتادان استفاده کرده اند یا خانواده های آنان را با هدف اخاذی تهدید کرده اند.
یکی از این فرصت طلبان با اجاره یک گاوداری آن را به کمپ تبدیل و اقدام به تبلیغات هم کرده بود یا در مواردی اقدام به دستگیری معتاد از سطح خیابان ها می کرد و با تماس با خانواده وی، برای ترک او تقاضای پول کرده است. زمانی هم که تیم فرمانداری به آنجا مراجعه کرده متواری شده اند؛ خیلی از همین افراد همچنان متواری هستند.
متاسفانه برخی از شهروندان هم به دلیل نبود آگاهی تصور می کنند شرایط این کمپ ها مناسب است و چون هزینه پایین تری از کمپ های مجاز دریافت می کنند، بیماران خود را به دست آنها می سپارند؛ غافل از اینکه بعدا مشکلات جدی برای آنان پیش می آید.

*به نظر می رسد یکی از دلایل مراجعه به مراکز غیرمجاز، عملکرد نامناسب مراکز متادون درمانی(MMT) هاست. زیرا نگاه خیلی از این مراکز انتفاعی است و در مواردی اصلا مجوز فعالیت هم ندارند. به عبارت دیگر برخی مراجعان همین مراکز که با وجود هزینه چندباره به نتیجه نرسیده اند، به کمپ های غیرمجاز روی آورده اند. در واقع دیگر توان پرداخت این هزینه ها را ندارند.
میرزاییان: این طور نیست. ضمن اینکه بهزیستی حدود 10 مرکز MMT دارد و دانشگاه علوم پزشکی هم به حدود 100 مرکز MMT مجوز فعالیت داده که بیمه سلامت برای همه مراجعان تسهیلاتی قرار داده است.
مراکز دولتی که زیرنظر دانشگاه علوم پزشکی و بهزیستی هستند، می توانند از مزایای بیمه سلامت استفاده و هزینه کمتری را پرداخت کنند. لازمه این کار اطلاع رسانی و آگاهی مردم است تا آنان برای درمان به این مراکز مراجعه کنند.

*همه بیمه ها مورد قبول است؟
میرزاییان: بله فرقی ندارد. اگر مردم به مراکز بهزیستی مراجعه کنند، درباره نحوه استفاده از این بیمه و مراکز مجاز به طور کامل راهنمایی می شوند.

*من سوال قبلی را از روایه دیگری می پرسم. به نظر می رسد یکی از علل رونق گرفتن کمپ های ترک اعتیاد بازدهی پایین کمپ های مجاز است. این درست است که درصد بازدهی کمپ های ما کمتر از 25 درصد است. یعنی از هر 100 نفر دست کم 75 نفر با وجود پرداخت هزینه و گذاشتن وقت، نتیجه ای نمی گیرند؟
میرزاییان: من نمی توانم آماری را در این باره ارائه کنم.

رنجبر: یقین داشته باشید فعالیت کمپ های مجاز از غیرمجازها بهتر است.

شمشیری: گفته می شود که آمار بازدهی در همه دنیا بین 20 تا 25 درصد است که ممکن است در مواردی به 30 درصد هم برسد اما لازمه افزایش این میزان بازدهی، حمایت های پس از ترک اعتیاد است. طبق قانون یکی از این حمایت ها این است که مشاوره های روانشناسی به فرد بهبودیافته ارائه شود اما برخی مراکز به عطاری تبدیل شده اند و جز فروش مواد حمایت دیگری نمی کنند.

* در واقع چرخه ترک اعتیاد کامل نیست.
شمشیری: بله؛ بدن فرد معتاد ظرف 20 تا 25 روز سم زدایی می شود اما موضوع وسوسه مصرف دوباره مواد بسیار مهم و جدی است اما اگر او مورد حمایت های روحی، روانی و اجتماعی قرار گیرد، می تواند بر این وسوسه غلبه کند. ما الان افرادی را داریم که با وجود ترک اعتیاد همچنان خانواده ها از پذیرش آنان خودداری می کنند. 

*چرا؟
شمشیری: آنان معتاد را به عنوان یک موجودی رانده شده که نمی توان به آن اعتماد کرد، می بینند. باید این را بپذیریم. وقتی خانواده زیر بار پذیرش افراد بهبودیافته نمی روند، جامعه چگونه آنها را بپذیرد. رفع این مشکل نیاز به فرهنگ سازی دارد.

* معتادان گمنام(NA) یک انجمن بین المللی غیرانتفاعی متشکل از معتادان در حال بهبودی است که با نشستن دور هم و کمک به یکدیگر درصد دوری از مواد مخدر هستند. این انجمن و شعار آن چقدر می تواند موثر باشد.
شمشیری: خیلی اثرگذار است. من اعتقاد زیادی به بهبودی کامل از طریق این انجمن دارم.

رنجبر: این انجمن موفقی است که گام های مثبتی برداشته اما متاسفانه با مشکلات متعددی در استان مواجه است. همین الان برای تهیه یک سالن برای آنها کلی مشکلات داریم. هماهنگی سالن برخی اداره ها برای جلسه های این انجمن یا حتی برخی اماکن عمومی خیلی سخت است؛ چون تصور عمومی از افراد معتاد و یا در حال ترک، یک تصور منفی است. البته برخی دستگاه ها از جمله اداره ارشاد همکاری خوبی می کنند. اگر بتوانیم برای این انجمن سالن اجتماعات مهیا کنیم، نسبت به بسیاری از دیگر فعالیت ها موثر است.

میرزاییان: البته بهزیستی استان 2 سالن را به صورت دائمی در اختیار آنان قرار داده است. از جمله ساختمان های بهزیستی در منطقه شاطرآباد و جاده سنندج. اما هنوز هم محدودیت داریم. ما نیازمندیم که در نقاط مختلف شهر سالن داشته باشیم. مردم هم باید بپذیرند که همه در خطر اعتیاد هستند و کسی مصون نیست. 

*اعتیاد یکی از اضلاع مثلث معضل های کرمانشاه است. 
میرزاییان: من این را قبول ندارم.

*یعنی به اعتقاد شما اعتیاد در استان کرمانشاه یک معضل نیست.
میرزاییان: ما نباید برای گرفتن اعتبار سیاه نمایی کنیم. وضعیت اعتیاد در استان کرمانشاه نه به نسبت کشور و نه حتی دنیا وخیم نیست. کشوری مانند آمریکا با همه پیشرفت ها تنها توانسته 25 درصد مقابله مثبت با مواد مخدر داشته باشد اما ایران در شرایطی که همسایه کانون اصلی تولید مواد مخدر دنیا است، در امر مقابله موفق بوده است. 
همچنین در نشست منطقه ای که چندی پیش در استان کرمانشاه برگزار شد، روشن شد که وضعیت اعتیاد در بسیاری از همسایه های استان وخیم تر از ماست.
نمی گوییم که خانواده ها، مدارس و... نسبت به اعتیاد بی تفاوت باشند اما امنیت لازم برای آحاد جامعه را هم نباید سلب کرد زیرا ناامنی شرایط توسعه اقتصادی را هم تحت الشعاع قرار می دهد و یکی از شاخص های سرمایه گذاری در هر منطقه ای، پایین بودن آسیب های اجتماعی در آن است.

رنجبر: یک زمانی می گوییم که مثلا اعتبارات حوزه اعتیاد کم است اما زمانی دیگر می گوییم مردیم از دست اعتیاد. این 2 نگاه متفاوت است. نگاه دوم اصلا مناسب نیست.

شمشیری: پس از جنگ تحمیلی هیچ معضل و مشکلی به اندازه اعتیاد برای کشور آسیب زا نبوده است طوری که حتی رهبر معظم انقلاب از آن با عنوان 'قتل عام جوانان' یاد می کنند.
امروز مواد مخدر صنعتی گریبانگیر نسل جوان شده است و با انواع و اقسام تبلیغات مکاره دشمن به اسم زیبایی و تناسب اندام و... گرایش به آن روز به روز هم رو به رشد است. 

*از اعتبارات سازمان ها و صندوق های جهانی برای مبارزه با اعتیاد استفاده نکرده اید؟
میرزاییان: ما سه سال متوالی در کنار 16 استان دیگر کشور از این کمک ها استفاده کرده ایم.

* چه مبلغی؟
میرزاییان: سالانه بین 600 تا 700 میلیون تومان به ما کمک شد. با هدف کاهش آسیب ها و خطرهای اعتیاد و پیامدهای آن هزینه شده است.

*یکی از شرایط بانک جهانی این است که کمک های آن از طریق سمن ها(سازمان های غیردولتی) هزینه شود. شما چگونه این مبلغ را هزینه کرده اید؟
میرزاییان: بیش از 97 درصد خدمات ارائه شده در بهزیستی توسط سمن ها صورت می گیرد و جز 2 سه تا مرکز همچون شیرخوارگاه که شرایط حاکمیتی دارند، سایر خدمات ما در قالب قرارداد با سمن ها به مردم ارائه می شود.طبعا کمک های صندوق جهانی هم در قالب سمن ها هزینه شده است. 
صندوق جهانی هر اعتباری که به دستگاه های دولتی می دهد، خودش هم بر هزینه کرد آن نظارت می کند و نماینده این صندوق از نزدیک بر جزئیات اجرای پروتکل موردنظرش نظارت دارد.

*چیزی از این اعتبار مانده است؟
میرزاییان: آخرین کمک به ما در سال 93 بود که اندک مبلغ باقیمانده از آن هم در حال هزینه شدن است.

*قرار بود که کمپ ترک اعتیاد بانوان از آبان ماه امسال در استان راه اندازی شود. این اتفاق کی می افتد؟
شمشیری: وضعیت زنان معتاد خیابانی و کارتن خواب استان در حدی نیست که ایجاد مرکز ماده 16 برای آن فوریت داشته باشد اما با حمایت های سازمان بهزیستی چند متقاضی برای ایجاد مرکز ترک اعتیاد خصوصی داشته ایم که یکی این مراکز تکمیل شده و در حال فعالیت است اما هنوز به طور رسمی افتتاح نشده است.
یک مورد دیگر هم همچنان دنبال اخذ مجوز است.
از ماه آینده هم بیمارستان فارابی کرمانشاه یک بخش بستردرمان ترک اعتیاد راه اندازی می کند.

میرزاییان: مرکز ترک اعتیاد بانوان بالاتر از میدان مصدق است.

*ظرفیت این کمپ هم 30 نفره است؟
میرزاییان: بله.

* گویا تنها سرپناه برای اقامت شبانه زنان خیابانی و کارتن خواب کرمانشاه هم تعطیل شده است.
میرزاییان: خیر تعطیل نشده است.

شمشیری: ممکن است در ایامی متقاضی نداشته باشد؛ همین.

رنجبر: سیاست بر این است که هر فردی در سرما گرفتار شد یک مرکزی برای این اقامت شبانه داشته باشد به همین منظور یک مرکز در پایانه شهید کاویانی و یک مرکز هم در خیابان اربابی فعال است. این دو مرکز توسط سمن ها اداره می شوند.
الان مرکز اقامت زنان در چشمه سفید هم آمادگی اقامت زنان بی سرپناه را دارد.
یکی از مشکلات ما مقاومت های مردمی است که با قرار داشتن سرپناه کارتن خواب ها در محلات خود مخالفت می کنند.

*وقتی سرپناه ها به خارج شهر هم منتقل شود، مراجعه کارتن خواب ها به این مراکز دشوار می شود؟
رنجبر: خیلی سخت است. ناچاریم که برای رفت و آمد آنان از مینی بوس یا وسیله نقلیه دیگری استفاده کنیم. 
البته ایجاد یک مرکز درمانی ترک اعتیاد مردان و زنان هم بر روی تپه کولی آباد شهر کرمانشاه در دستور کار است.

شمشیری: این مرکز در یک ساختمان که قبلا متعلق به بانک جهانی بود، ایجاد می شود. این ساختمان به بخش خصوصی تحویل و مرکز ترک اعتیاد در آن راه اندازی می شود.

*کار آن تا کجا پیش رفته است؟
رنجبر: این ساختمان سالها بدون استفاده مانده و حتی برخی درها و پنجره های آن هم به سرقت رفته بود. در شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر این موضوع را مطرح کردیم و مصوب شد که فرمانداری کرمانشاه این ساختمان را در اختیار گروهی از پزشکان متقاضی برای ایجاد یک مرکز درمانی مردان و زنان قرار دهد.
این طرح در هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی هم مصوب شده است اما بر اساس اعلام این هیات، وزیر بهداشت هم باید این درخواست را تایید کند و به همین دلیل متاسفانه کار عقب افتاده است.
البته ما همچنان پیگیر کار و منتظر جواب دانشگاه هستیم.

شمشیری: متاسفانه برای پیچ و خم های اداری و بروکراسی ها کارها را کند می کند. در این موارد مدیر مربوطه باید با شجاعت تصمیم گیری کند و آن را در چرخه طولانی اداری گیر نیندازد تا بیت المال هم هدر نرود.

*وضعیت سرپناه کارتن خواب ها در چشمه سفید به کجا رسیده است؟
رنجبر: ساختمان چشمه سفید با هدف نگهداری متکدیان و ترک اعتیاد زنان معتاد حدود 85 تا 90 درصد پیشرف فیزیکی دارد.

*یعنی امسال به بهره برداری می رسد؟
رنجبر: بله امسال افتتاح می رسد.

*چقدر ظرفیت دارد؟
شمشیری: حدود 70 تا 80 نفر ظرفیت دارد.

*گفت و گو را جمع بندی کنیم. با وجود همه موانع و مشکلات، برای رفع معضل اعتیاد و کمک به ترک آن اکنون چه باید کرد؟
رنجبر: یکی از رکن های مبارزه با اعتیاد، مردم و جامعه هستند؛ به همین دلیل وزیر کشور موضوع اجتماعی کردن این مبارزه را مطرح کرد. در این زمینه نقش رسانه بسیار مهم است.
خبرگزاری ها و صدا و سیما نقش بسیاری موثری در اطلاع رسانی و آگاه سازی جامعه درباره کمپ های غیرمجاز دارند.
ضمن اینکه اعتبارات مراکز اجتماعی بسیار اندک است. اینقدر که دنبال کارهای عمرانی و اقتصادی هستیم دنبال کارهای فرهنگی و اجتماعی نیستیم و این یک ضعف بزرگ در شاکله مدیریتی نه در استان که در کشور است و باید آن را اصلاح کنیم و و تا این دیدگاه به یک باور و اقدام عملی تبدیل نشود، راه به جایی نمی بریم.
متاسفانه برنامه مدون و روشنی برای همین موضوع ترک اعتیاد وجود ندارد. مثلا الان زمین و بستر لازم برای توسعه مرکز ماده 16 استان آماده است و با تخصیص اعتبار می توان آن را توسعه داد اما کمکی نمی شود. 
میرزاییان: در گذشته یک جوان خجالت می کشید یا جرات نمی کرد که در مقابل بزرگتر خانه و محله یا معلم خود حتی یک سیگار هم در دست بگیرد اما اکنون قبح همه اینها شکسته است با این حال امیدواریم که بتوانیم با ورود و کمک خود مردم فرهنگ گذشته را احیا کنیم.
الان پایگاه های سلامت در سطح استان و پایگاه های خدمات اجتماعی در مناطق حاشیه نشین در همین مسیر در حال فعالیت هستند؛ اما تعداد آنان کم است.
شمشیری: اگر هر دستگاهی برابر شرح وظیفه ابلاغی رهبر معظم انقلاب به قوای سه گانه وقت و توان بگذارد و مقید به اجرای 11 بند آن باشد به طور قطع بسیاری از مشکلات موجود حل می شود.

گفت و گو از: عبدالله الماسی خبرنگار ایرنا مرکز کرمانشاه

منبع:خبرگزاری ایرنا