پایگاه خبری اعتیاد

با وجود مخالفت کارشناسان حوزه اعتیاد مبنی بر جمع آوری معتادان متجاهر در زمان شیوع ویروس کرونا، سندی با عنوان «دستورالعمل و تعیین استانداردهای لازم برای غربالگری تشخیص و مراقبت و درمان COVID-19 در مراکز اقامتی ماده ۱۶» تدوین شده و قرار است به زودی دستگاه های مرتبط این دستور العمل را اجرایی کنند. این در حالی است که استانداردهایی که در این سند برای جمع آوری معتادان متجاهر پیش بینی شده، نیازمند زیرساخت ها و امکاناتی است که  فراهم کردن آنها در شرایط کنونی کشور امکان پذیر نیست. ضمن اینکه حتی به فرض تامین امکانات و تجهیزات ذکر شده در این دستورالعمل، این اقدام بر خلاف پروتکل های سازمان بهداشت جهانی مبنی بر رعایت فاصله گذاری اجتماعی است. در صورتی که این دستور العمل اجرایی شود، نتیجه چیزی نیست جز به خطر افتادن جان هزاران  انسان به حاشیه رانده شده و بی پناه و هدر دادن بودجه ها. آن هم بودجه هایی که می تواند برای درمان بیماران مبتلا به کووید ۱۹ و تهیه تجهیزات پیشگیرانه و خدمات کاهش آسیب برای اقشار آسیب پذیر هزینه شود که این شیوه از دیدگاه هزینه اثربخشی قطعا موثرتر خواهد بود.

 بر اساس تخمین سرهنگ عبدالوهاب حسنوند، رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ در حال حاضر ۱۰ هزار معتاد در سطح شهر تهران حضور دارند. به گفته او ۵ هزار معتاد در سطح شهر تهران قبل از شیوع بیماری کرونا وجود داشت که قرار بود در طرح نوروزی جمع آوری شوند و ۵ هزار معتاد هم که زمان حضورشان در کمپ ها به پایان رسید بود، براساس قانون ترخیص شدند. بنابراین هم اکنون برنامه ریزی ها باید برای جمع آوری ۱۰ هزار معتاد متجاهر در تهران انجام شود، اما واقعا تامین امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی که در این دستور العمل پیش بینی شده، امکان پذیر است؟

عباس دیلمی زاده، مدیرعامل جمعیت خیریه تولد دوباره این دستور العمل را مطالعه و  بررسی کرده و در این باره به اصلاحات پرس می گوید:  بر اساس آنچه در این سند آمده است، برای اجرایی شدن این دستورالعمل ابتدا باید زیرساخت های «مرکز قرنطینه اولیه»، «مرکز ماده 16 ویژه COVID-19 » و « بخش ایزوله در همه مراکز ماده 16» فراهم شود. به طوری که افراد جدیدالورود در ابتدا در مرکز «مرکز قرنطینه اولیه»، تحت غربالگری علامتی و انجام تست تشخیصی قرار می گیرند ، اگر نتیجه تست مثبت باشد به «مرکز ماده 16 ویژه COVID-19  » اعزام شده و اگر نتیجه تست منفی باشد تا 14 روز در این مرکز نگهداری شده و روزانه غربالگری علامتی می شوند. (درصورت بروز علائم) در افراد با نتیجه تست منفی« بخش ایزوله در همه مراکز ماده 16» اعزام شده و اگر بعد از 14 روز علامتدار نشوند به مرکز ماده 16 اعزام می شوند.

به گفته او هر کدام از این زیرساخت های جدید، نیاز به فضاهای استاندارد و نیروی انسانی متخصص دارد. مثلا فضاهای فیزیکی باید تهویه مناسب داشته باشد، فضای فیزیکی لازم جهت تخت های یک طبقه بستری به ازای هر تخت و با احتساب فضاهای مورد نیاز اطراف حداقل 6 مترمربع و فاصله هر دو تخت از یکدیگر یک متر و نیم باشد، سرویس بهداشتی و حمام به تعداد کافی در آن وجود داشته باشد.  در مورد نیروی انسانی هم علاوه بر نیروی انسانی که به طور معمول در مراکز ماده ۱۶ حضور دارند، یک پرستار ۲۴ ساعته در هر شیفت کاری، یک بهیار ۲۴ ساعته در هر شیفت کاری، یک پزشک آنکال به ازای هر ۳۰ نفر بیمار  به کار گرفته شود. علاوه بر این نیروهای متخصص، پرسنل اداری، خدماتی و حفاظتی هم باید در همه این مراکز به تعداد کافی مشغول به کار شوند.   

نیروی متخصص بهداشت و درمانی چطور تامین می شود؟

دیلمی زاده می گوید: در ابتدا بگذارید با یک ضرب و تقسیم خیلی ساده فقط تعداد نیروهای حوزه بهداشت و درمان که برای نگهداری این ده هزار معتاد بی خانمان در تهران نیاز است را محاسبه کنیم. هر مرکز نگهداری سه شفیت کاری دارد. یعنی برای هر ۳۰ بیمار در یک شبانه روز، سه پرستار، سه بهیار و یک پزشک نیاز است. یعنی برای ده هزار بیمار، در هر مرحله از غربالگری و اسکان چیزی در حدود هزار پرستار، هزار بهیار، و ۳۳۰ پزشک درگیر می شوند. ممکن است گفته شود که همه این ده هزار بیمار در یک روز جمع آوری نمی شوند پس تعداد محاسبه شده درست نیست و به این تعداد نیروی انسانی نیاز نیست اما اگر فلسفه جمع آوری معتادان از سطح شهر این است که باعث انتشار ویروس می شوند لابد باید برای جمع آوری معتادان بی خانمان از سطح شهر عجله کنند. پس نمی توانند در تعداد کم این افراد را دستگیر کنند. بنابراین تعداد کادر بهداشتی و درمانی که برای این اقدام درگیر می شود، واقعا عدد بزرگی خواهد بود که با توجه به شرایط فعلی کشور که در بیمارستان ها هم با کمبود پزشک و پرستار مواجه هستیم، نمی توان نیروی متخصص مورد نیاز را تامین کرد.

کمترین وظیفه به وزارت بهداشت واگذار شده است

او با بیان اینکه بر اساس دستورالعمل نوشته شده، فراهم کردن نیروی انسانی حوزه بهداشت و درمان بر عهده هر کدام از دستگاههای مجری مرکز ماده ۱۶ یعنی بهزیستی، شهرداری، ناجا و سپاه است، می گوید: این دستگاه ها چطور در شرایط فعلی می خواهند نیروی متخصص بهداشت و درمان مورد نیاز این مراکز را  تامین کنند؟ چرا مسئولیت فراهم کردن نیروی انسانی به وزارت بهداشت که متولی اصلی این حوزه است واگذار نشده است؟

این کارشناس اعتیاد با بیان اینکه غربالگری و نگهداری معتادان بی خانمان در مراکز قرنطینه در شرایط همه گیری ویروس کرونا از جنس برنامه های بهداشتی و درمانی است، می گوید: در وضعیتی که هر لحظه و با کوچک ترین اشتباهی ممکن است ویروس در مراکز نگهداری و قرنطینه معتادان پخش شود، کمترین وظیفه بر عهده وزارت بهداشت گذاشته شده است. وزارت بهداشت فقط مسئول «تامین تجهیزات نمونه گیری از نظر COVID-19 »، «نمونه گیری» و «ارسال نمونه» و «انجام آزمایش» است و این جای تعجب دارد!

مدیرعامل جمعیت خیریه تولد دوباره با بیان اینکه افراد زیادی هم به عنوان، نیروی حفاظتی، نمونه گیر و پرسنل اداری و خدماتی باید مشغول به کار شوند، می گوید: آیا واقعا درگیر کردن این همه نیروی انسانی و در معرض خطر قرار دادن  هر دو طرف در شرایط موجود منطقی است؟

فضاهای فیزیکی استاندارد چطور تامین می شود؟

دیلمی زاده با بیان اینکه فضای فیزیکی لازم و استاندارد برای نگه داری این تعداد معتاد بی خانمان با استانداردهای تعریف شده اصلا قابل تامین نیست، می گوید: در حال حاضر ظرفیت بخشی از مراکز نگهداری ماده ۱۶ تکمیل است.  حال سوال این است که فضای فیزیکی مورد نیاز برای نگهداری بقیه این افراد چطور تامین می شود. باز هم بگذاریم حساب و کتابی بکنیم. در دستورالعمل آمده است فضای فیزیکی لازم جهت تخت های یک طبقه بستری به ازای هر تخت و با احتساب فضاهای مورد نیاز اطراف حداقل 6 مترمربع  است. یعنی فقط برای قرار دادن تخت های ده هزار بیمار، ۶۰ هزار متر مکعب فضا لازم است. این به جز فضاهای عمومی و بخش اداری و اتاق های قرنطینه و ... است. این فضاهای فیزیکی که استانداردهای لازم و تعداد مناسب سرویس بهداشتی و حمام داشته باشد، چگونه تامین خواهد شد؟

استانداردهای تعریف شده در پروتکل قابلیت اجرایی شدن ندارد

او با تاکید بر اینکه استانداردهای تعریف شده در این پروتکل قابلیت اجرایی شدن ندارد، می گوید: من سالهاست در حوزه اعتیاد فعالیت می کنم و می توانم با اطمینان بگویم اگر بخواهیم واقعیت ها را در نظر بگیریم، این استانداردها محقق نخواهد شد. بنابراین اگر طرح جمع آوری معتادان متجاهر اجرایی شود، آنها در مکان هایی بدون رعایت این استانداردها اسکان داده خواهند شد که می تواند منجر به مشکل بزرگی برای کشور شود. آیا بهتر نیست به جای اینکه این همه بودجه و امکانات و نیروی انسانی را به عبث هزینه کنیم، راهکار اصولی تری را در پیش بگیریم و به معتادان بی خانمان در همان گرمخانه ها، سرپناه های شبانه، مراکز کاهش آسیب و پاتوق ها با استفاده از موبایل ون ها خدمات رسانی کنیم و از ظرفیت مراکز سرپایی درمان اعتیاد بهره ببریم؟ آیا این شیوه منطقی تر و اصولی تر نیست؟ 

منبع: اصلاحات پرس