پایگاه خبری اعتیاد

زنان و دخترانی که مواد مخدر تزریق می‌کنند، بیشتر از همتایان مرد خود به اچ آی وی مبتلا می‌شوند. علاوه بر جرم بودن، قوانین تنبیهی، و انگ اجتماعی که تمامی مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر را در معرض خطر زیادی قرار می‌دهند، زنان حتی نسبت به عدم تعادل قدرت تعبیه‌شده اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، آسیب‌پذیرتر هستند. احتمال کمتری وجود دارد تا زنان و دختران در جستجوی بهداشت و درمان باشند، حتی زمانی که باردار هستند. این مسئله تا حدودی به عدم تخصیص کافی بودجه برنامه‌های کاهش آسیب و درمان مواد مخدر مربوط می‌باشد که باعث ایجاد موانع خاصی می‌شود که زنان در این راه با آن مواجه می‌شوند. این مسئله نباید واقعیت داشته باشد. مراحلی وجود دارند-  برخی ساده و برخی دیگر پیچیده- که می‌توانند میزان سرایت را کاهش داده و خدمات بهداشتی درمانی و کاهش آسیب که بر اساس نیازها و نگرانی‌های آن‌ها طراحی‌شده‌اند، را برای زنان و دختران مهیا سازند.

دفتر برنامه ایدز سازمان ملل UNAIDS، قوانین کیفری و تنبیهی و انگ گسترده اجتماعی را در میان دلایل کلیدی شیوع اج آی وی در میان مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر برشمرده است. زنان به‌صورت منحصربه‌فردی نسبت به صدمات ناشی از مصرف مواد آسیب‌پذیر می‌باشند چراکه آن‌ها با تبعیض جنسیتی نیز مواجه هستند. در برخی از کشورها، درواقع شیوع اچ آی وی در میان زنان بسیار بیشتر نیز هست. پژوهش‌های انجام‌شده در 9 کشور اتحادیه اروپا حاکی از آن است که میانگین شیوع اچ آی وی در میان زنان مصرف‌کننده تزریقی مواد مخدر 50 ٪ بیشتر نسبت به همتایان مردشان بوده است. زنانی که مواد مخدر را تزریق می‌کنند، همچنین میزان مرگ‌ومیر بسیار بیشتر، مشکلات بسیار معیشتی ناشی از تزریق، اعتیاد سریع‌تر و میزان رفتارهای پرخطر تزریقی و جنسی بیشتری را تجربه می‌نمایند.

اخیراً، عدم تعادل قدرت تعبیه‌شده موجود در میان زنان و مردان، سبب گردیده است تا زنان در معرض انگ، سو استفاده، خشونت و تهدید بسیار قرار گیرند. این موارد زنان مصرف‌کننده تزریقی مواد مخدر را نسبت به سرایت آسیب‌پذیرتر ساخته است، همان‌طور که هنگامی‌که معیارهای جنسیتی آنان را از کنترل بر پروسه تزریقشان دور می‌سازد و آن‌ها خودشان را مصرف‌کننده با سرنگ استفاده‌شده می‌یابند. چنین عواملی همچنین زنان مصرف‌کننده تزریقی مواد مخدر را در رابطه با بهره‌گیری از خدمات کاهش آسیب محروم‌تر می‌سازند حتی زمانی که این‌گونه خدمات موجود هستند.

اگرچه به‌طور گسترده‌ای پذیرفته‌شده است که کاهش آسیب به‌صورت مؤثری انتقال اچ آی وی را در میان مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر کاهش می‌دهد، خلا ای اساسی میان آنچه ما می‌دانیم مؤثر است و آنچه در واقع در حال انجام شدن است، وجود دارد. کمبود مستمر بودجه، برنامه‌های کاهش آسیب و درمان مواد مخدر را به‌ندرت قادر می‌سازد تا موانع خاص بهداشتی و درمانی را که زنان در هنگام خود شناسایی به‌عنوان مصرف‌کننده مواد دارند، را هموار سازد، بنابراین امکان استفاده آنان ازاین‌گونه خدمات را کاهش می‌دهد.

انگ اجتماعی شدید علیه زنان مصرف‌کننده تزریقی مواد مخدر اغلب باسیاست رفاه اجتماعی یکی می‌شود. درنتیجه، تعداد کمتری از آنان در برنامه‌های تعویض سرنگ شرکت می‌نمایند. در نمونه‌ای از پروژه‌های تعویض سرنگ در بلغارستان، رومانی، اسلونی، و قرقیزستان، 37 ٪ - 5 ٪ با میانگین 19 ٪ مدد جویان زن بودند. این معضل به‌واسطه محیطی به وجود آمد که برای زنان دارای فرزند عملکرد معکوس داشت. مادرانی که مواد مخدر مصرف می‌کنند، به‌آسانی به دلیل عدم‌کفایت غیرعادلانه سرپرستی فرزندانشان به‌صورت موقتی یا دائمی از دست می‌دهند. در برخی موارد، آن‌ها از برنامه‌های درمانی و سرپناه‌های بی‌خانمانان نیز محروم می‌شوند. مصرف‌کنندگان مواد مخدر شیطان جلوه داده می‌شوند، اما زنان مصرف‌کننده بسیار بیشتر و توانایی آن‌ها نسبت به مادر شدن همواره زیر سؤال می‌رود.

زنانی که باردار هستند با خصومت مضاعف دیگری که در تصور جامعه وجود دارد و با خصومت تأمین‌کنندگان بهداشت و درمان، اعضای خانواده، و حتی سایر مصرف‌کنندگان مواد مخدر درآمیخته است، مواجه می‌شوند. در اوکراین، بیلبوردی وجود دارد که کودکی در حال گفتن این جمله به مادرش است، « مامان، چرا من یک هیولا هستم». برچسب‌هایی این‌چنینی می‌توانند زنان باردار مصرف‌کننده مواد مخدر را به شیوه‌های پرخطرتر مانند تزریق در تنهایی، سپردن خرید مواد مخدر لازم به دیگری، پنهان کردن بارداری‌شان، اجتناب از ویزیت شدن و گرایش به خطرناک‌ترین اشکال حاشیه‌ای کار جنسی سوق دهند.

هنگامی‌که زن مصرف‌کننده تزریقی مواد مخدر که در حال زندگی با اچ آی وی هست، باردار می‌شود، با موانع عظیم‌تری در رابطه با پیشگیری فرزندش از ابتلا به اچ آی وی مواجه می‌شود – حتی بیش از سایر زنانی که با اچ آی وی زندگی می‌کنند. در دسترس بودن خدمات اچ آی وی همیشه جهت دستیابی مؤثر زنان به درمان کفایت نمی‌کند. کاهش آسیب، به‌ویژه برای زنان، می‌تواند خلا میان دسترس‌پذیری صرف به خدمات و استفاده و تأثیر واقعی آن‌ها را از بین ببرد. موارد زیر آن‌هایی هستند که ما مطمئنیم  کارایی دارند:

• مراکزی خاص برای زنان یا اختصاص ساعت‌هایی مختص زنان بطوریکه نیازهای مددجویان را برآورده سازند که در محل‌هایی سهل‌الوصول و امن برای زنان، اقلیت‌های خاص و پناهندگان واقع باشند.

• برنامه‌هایی که حاوی فضاهای امن، پاکیزه و متناسب باسن فرد هستند، مکان‌هایی که کودکان می‌توانند در کنار مادر خود درحالی‌که در حال دریافت خدمات هست، به سر ببرند.

• مراکزی که به‌جای دخالت در سایر مسائل مددجو، خدمات دوز سیار و دوز خانگی را ارائه می‌دهند. خدمات و سیاست‌هایی که زنان را قادر می‌سازند تا در شرایط بارداری در رابطه با تعدد ویزیت‌هایشان انعطاف‌پذیری بیشتری به خرج دهند، مانند افزایش تعداد سوزن و سرنگی که می‌تواند در هر ویزیت تعویض شود.

• خدمات یکپارچه‌ای که شامل خدمات و آموزش‌های جنسی و تناسلی می‌شوند و شبکه‌ای از سرپناه‌های زنان، خشونت‌های خانوادگی و پیشگیری از تجاوز جنسی و درمان مواد مخدر را دربرمی گیرند.

• برنامه‌هایی که نیازهای خاص زیرگروه‌های ویژه مردم مانند کارگران جنسی مصرف‌کننده مواد، زنان زندانی، زنان فرا جنسیتی وزنان هم‌جنس‌گرا را هدف قرار می‌دهند.

• خدمات و اطلاع‌رسانی قانونی که مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر را توانمند می‌سازند تا تبعیض و سو استفاده را به چالش بکشند و فعالیت مجریان اجرای قانون و بهداشت و درمان جهت کاهش انگ، تبعیض و سو استفاده نهادینه را حساس جلوه نمایند و بر آن‌ها تأکید ورزند.

ارائه خدمات کارآمد و مؤثر بستگی به دسترس‌پذیری و تحلیل اطلاعات جداگانه جنسیتی و سنی به‌ویژه در مورد اعتیاد، مصرف مواد و خدمات موجود برای زنان و دختران دارد. آن‌ها همچنین به قوانین مواد مخدری که به‌جای مشکل ساختن ارائه و دسترسی به خدمات برای زنان ، این راه را هموار نمایند، بستگی دارند.

در هر کشوری، زنان به‌واسطه سیاست‌ها و قوانین، کلیشه‌های جنسیتی، و معیارها و شیوه‌های اجتماعی، تبعیض را تجربه می‌نمایند. چنین آسیب‌هایی با انزوا و انگ ناشی از مصرف مواد درمی‌آمیزند و درنتیجه توانایی زنان در انتخاب کردن و طلبیدن حق خود جهت حمایت و پشتیبانی به‌شدت به چالش کشیده می‌شود. انگ اجتماعی، شرمساری، و تبعیض که مصرف مواد مخدر با  خود به همراه دارد به‌عنوان ابزارهایی عمل می‌کنند که ظلم بیشتر به زنان را روا می‌دارد. برنامه‌های کاهش آسیب نمی‌توانند تغییری در چگونگی نگاه جامعه به زنان مصرف‌کننده مواد باشند، اما می‌توانند به‌طور مثبت در چگونگی نگاه آن‌ها به خودشان بسیار تأثیرگذار باشند و به آن‌ها کمک کنند تا عدم وابستگی خود را مجدد به دست آورند و از این طریق زندگی خود را نجات دهند. 

ترجمه مقاله چاپ شده در IDPC در تاریخ اول ماه ژوئن 2015