پایگاه خبری اعتیاد

پرده اول: جهانِ آبیِ گاهی مایل به صورتی

 نمایش خوش ساختِ «آبیِ مایل به صورتی» مدتی ست که بر روی صحنه است. موضوع نمایش، پرداختن به افرادی ست که دچار اختلال هویت جنسی هستند. 9 بازی گر در این نمایش حضور دارند و داستان، گرچه با روایتی از «شهرزاد» آغاز می شود اما به تدریج به روایت های متکثر 9 گانه ای تبدیل می شود که ضمن پیوند با روایت شهرزاد، هر کس داستان خاص خودش را نیز شکل می دهد و پیش می برد. با این حال، همه ی این خطوط واگرا و پیچاپیچ داستان در انتها باز، در آن دهان سرد و مکنده، در شهرزاد به نقطه تلاقی و پایان، به وحدت می رسند .

تعلیقی هزار و یک شب وار که تا انتهای قصه/ قصه ها تماشاگر را با خود می کشاند؛ رفت و برگشت های فوق العاده ی مداومی که در خط زمانیِ قصه (از گذشته به حال و به آینده در گذشته های ممکن) رخ می دهد (و به یادمان می آورد که اکنونِ ما نیز در گذشته ای استمراری زیست می کند)؛ بازیِ ستایش برانگیز بازیگرانی که بسیاری را به اشتباه می اندازد که آنان ایفای نقش نمی کنند بلکه شخصیت هایی واقعی اند؛ و محتوای علمی و انسان شناسانه متقاعد کننده آن؛ همگی هوشمندانه در خدمت خلق گفتمانی منحصر به فرد به کار گرفته شده اند: اینکه واقعیت، فقط آبی یا صورتی نیست. گاهی هم آبیِ مایل به صورتی است...

آبی مایل به صورتی بر مرز ممکنات جنسیتی پیش می رود و تابویی را به چالش می کشد که جهان را بر بنیادی دوگانه باور به ساده ترین شکلی بخش کرده است: مذکر/ مونث. نمایش به ما می گوید که فهم ما از حقیقتِ «جنسیت»، فهمی ناقص است و این نقصان نیز تنها محدود به جنسیت نیست بلکه شامل همه اندیشه هایی است که آدم ها را به خودی و غیرخودی تقسیم می کند ... و همه این دوگانه باوری ها قراردادهایی هستند این زمانی و این مکانی که در رویارویی با واقعیت بیرونی باید جا را برای قراردادهایی جدید در زمان ها و مکان هایی دیگر باز کنند: اگر تاکنون قرارداد بر این بوده که آدم ها یا مذکرند یا مونث؛ اکنون باید با قراردادی جدید جایگزین شود که اشکال دیگری از واقعیت متکثر جنسیت را به رسمیت می شناسد ... به این ترتیب اگر قراردادهای دوگانه باور دیروزین می تواند در تابوترین وضعیت ممکن، دستخوش تغییر شود؛ چرا این تغییر شامل قراردادهای دیروزین دیگر نشود؟

پرده دوم: سالم یا بیمار؟ ... یا آبیِ مایل به صورتی؟

آدمی که مواد مصرف می کند لابد معتاد است و معتاد اگر مجرم نباشد حتما بیمار است. آدمی هم که مواد مصرف نمی کند سالم است.  این ها، قراردادهای از دیروز تا به امروز مایند...

اما آدمی که مواد مصرف نمی کند و برای درمانش متادون مصرف می کند چه؟ آدمی که مواد مصرف می کند ولی حاضر شده زیر پوشش مراکز گذری یا شلتر باشد و راه را بر انتشار ویروس HIV ببندد، چه؟... وقتی با تغییر قراردادی می توان حکم اعدام برای حمل بیش از 30 گرم هرویین و حمل بیش از 5 کیلوگرم تریاک را به ترتیب به 2000 گرم و 50 کیلوگرم افزایش داد و حکم قتل 15000 نفر را متوقف کرد؛ جز این است که به موهبت فهم پارادایم آبی مایل به صورتی نزدیک تر شده ایم؟ جز این است که باید بفهمیم آدم های درگیر اعتیاد لزوما نه آبی اند و نه صورتی؟

اما وقتی از آبی مایل به صورتی حرف می زنیم، دقیقا از چه حرف می زنیم؟

پرده سوم: فلسفه ذهن

ساختمان بدنی تراجنسیتی هاکاملاً مرد و یا کاملاً زن است. اندام های جنسی بیرونی و درونی (یعنی رحم و تخمدان و هورمون های زنانه و مردانه) آنها هم همین طور: یاکاملاً مردانه است و یا کاملاً زنانه. مشکل ژنتیکی هم ندارند یعنی کروموزوم های جنسی زن تراجنسیتی xx و مرد تراجنسیتی xy است.

مشکل آن ها، اختلال در عواطف و تمایلات شان است. به سخن دیگر کسی که ژنتیک و ظاهر فیزیکی زن دارد، دارای عواطف، تمایلات و رفتارهای مردانه است و بر این باور است که خلقیات مردانه اش اسیر کالبدی زنانه شده و بر عکس.

در فلسفه ذهن دیدگاهی ماده باورانه وجود دارد و به دو شاخه حذف گرا و فروکاست گرا تقسیم می شود. اولی بر این باور است که اصلا چیزی به نام روح/ ذهن وجود ندارد و آن چه هست تعاملات نوروبیولوژیک سلول های عصبی ست. دومی معتقد است که روح/ ذهن وجود دارد اما تافته ی جدا بافته ای از مغز نیست بلکه محصول فرایند نورون های مغزی ست.

اگر قرار باشد ارائه یک مورد نقض، هر دو شاخه فلسفه ماتریالیستی ذهن را ابطال کند؛ همین یک مورد وجود تراجنسیتی ها کفایت می کند و نشان می دهد که روح/ ذهن اولا وجود دارد و ثانیا می تواند تافته ای جدا از ژن ها، هورمون ها و نورون ها باشد. از این رو، نمایش آبی مایل به صورتی، نمایشی در ستایش روح است. روحی که چند روزی گرفتار رنگ تن شده است...

در تذکره الاولیا شیخ عطار می خوانیم که جنید بغدادی وقتی فتوای قتل منصور حلاج را به جرم دعویِ  خدایی صادر می کند (و هر دو خود از اولیاء عطارند)، از او می پرسند تو که می دانستی منظور او از اناالحق چیز دیگری ست چرا چنین حکمی دادی؟ و او در پاسخ می گوید: نحن حکم بالظاهر (ما به ظاهرِ حرفش حکم کردیم). نمایش آبی مایل به صورتی اگر یک پیام داشته باشد همین است: حکم به ظاهر نکنیم...

پی نوشت:

1)  مدت زمان اجرای این نمایش تمدید شده است، اگر ندیده اید بشتابید!

2)  کاش برگزار کنندگان نمایش به اجرای آن در دیگر شهرهای کشور هم  بیاندیشند.

3)  پیشنهاد می شود این نمایش در قالب تله تئاتر درآید و وارد شبکه ویدیویی خانگی شود تا امکان دسترسی عمومی به آن فراهم شود.

دکتر محمد بینازاده