پایگاه خبری اعتیاد

مصرف مواد همواره و به دلایل متعدد، مورد مناقشه جوامع بوده است. اگر چه مخالفت با مصرف مواد در رویکرد‌های مختلف نظری، شبیه به یکدیگر هستند اما به هیچ روی واجد فصول مشترک اولیه نیستند. رویکرد اخلاق گرایانه مصرف مواد را از این جهت تقبیح می‌کند که باعث خدشه در کنترل فرد به تکانه‌های غیر اخلاقی‌اش می‌شود. مروجین رویکرد مذهبی به دلیل آنکه ادیان(الهی) مصرف مواد را منع کرده‌اند با مصرف مخالفند.

رویکرد جامعه‌گرا چون مصرف مواد باعث آشفتگی در قواعد و نظم اجتماعی می‌شود با آن موافق نیست و رویکرد پزشکی هم عمدتاً به دلیل عوارض طبی ناشی از مصرف مواد، آن را توصیه نمی‌کند.

بنابراین لابد ممکن است در برابر مصرف موادی که منجر به شکستن حریم‌های اخلاقی نشود یا در حوزه مذهبی نسبت به مصرف آن دستور صریحی صادر نشده باشد یا ذاتاً فاقد ظرفیت تخطی از نظم اجتماعی باشد و نهایتاً در حوزه پزشکی موجب تأثیرات منفی بر سلامت افراد نگردد، حداقل، رویکردی خنثی جایگزین شود.

از این بحث می‌توان چنین استنباط کرد که اصولاً مقابله با مصرف مواد یا اعتیاد به خودی خود ارزش محسوب نمی‌شود، بلکه منظور از آن تأمین اهداف مشخصی است که در هر رویکرد متفاوت ولی در کلیت شباهت‌هایی دارند و آن کاهش عوارض و آسیب‌های آن است. لذا هر نوع مداخله به شرطی معتبر و مقبول خواهد بود که در حوزه اهداف خود کارآیی مؤثری را نشان داده باشد، لذا در هنگام ارزش‌گذاری مداخلات، ارزش بر نتیجه و کارآیی آن استوار است و صرف مبارزه و مقابله فاقد ارزش ذاتی.

حال سؤال مهمی پیش می‌آید که اگر روش‌های به کار گرفته شده برای تأمین اهداف رویکردی مؤثر نبودند راه حل جبرانی چه باید باشد؟

 اینجا دوباره شباهت نتایج مورد انتظار در رویکرد‌های مختلف اهمیت می‌یابد.

بدین معنی که اگر یک رویکرد نتوانست با روش‌های مورد توصیه همان رویکرد به اهداف مورد نظر خود دست یابد، شاید بتواند با مقداری تعدیل، ابزار مؤثر و نسبتاً مشابه رویکرد دیگری را به عاریت گرفت.

ارزیابی‌های معمول در مورد کارآیی روش‌های مختلف مقابله با مصرف مواد همگی مؤید کارآیی ضعیف مداخلات حوزه کاهش عرضه، چه از منظر هزینه-فایده و چه از جنبه هزینه-اثربخشی است. لذا برای بازشناسی روش‌های مؤثر در کنترل مصرف مواد و اعتیاد، کفه ترازو به نحو معنا‌داری به نفع ارجحیت رویکرد‌های کاهش تقاضا سنگینی می‌کند.

به معنای دیگر، مصرف منابع در حوزه مداخلات کاهش تقاضا از نظر تأمین اهداف مورد نظر، موجه است. از این‌رو اولویت رویکرد‌های مداخلاتی باید در حوزه کاهش تقاضا در نظر گرفته شوند.

دکتر روشن پژوه - معاون پیشگیری و درمان سازمان بهزیستی

منبع : روزنامه ایران