پایگاه خبری اعتیاد

همزمان با ابراز نگرانی دادستان تهران و انتقاد او از سازوکار جمع‌آوری معتادان متجاهر، فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ از جمع‌آوری بیش از ۵ هزار معتاد متجاهر از معابر اصلی بزرگراه‌ها و بوستان‌های تهران خبر داد.

به گزارش  پایگاه خبری اعتیاد و به نقل از  وقت ایران، عباس جعفری دولت‌آبادی در نشست دادستانی تهران در حوزه‌ آسیب‌های اجتماعی از اینکه در مبارزه با اعتیاد یک چرخه‌ باطل جمع‌آوری و سپس بازگشت دوباره معتادان به سطح شهر وجود دارد، گلایه کرد. در همان روز سردار حسین ساجدی‌نیا به پایگاه خبری پلیس گفت: «در عملیات جداگانه‌ای که از سوی ماموران پلیس پایتخت انجام شده تعداد قابل توجهی از خرده‌فروشان و توزیع‌کنندگان خرد دستگیر شدند که این میزان دستگیری‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۰ درصد افزایش داشته است و ما توانستیم بیش از پنج هزار معتاد متجاهر از معابر اصلی، بزرگراه‌ها و بوستان‌های ‌شهر تهران را در چهار روز گذشته جمع‌آوری کنیم. «

هرچند پلیس به قاطعیت در برخورد اشاره کرده، اما در همان نشست دادستانی، معاون دادستان تهران با اشاره به طرحی که سال گذشته اجرا شده بود، گفت: «سال گذشته با همکاری دستگاه‌های مسئول، تعداد زیادی از معتادان متجاهر از سطح شهر جمع‌آوری و در کمپ‌های شفق و اخوان نگهداری شدند، اما چون شیوه نگهداری مناسب نبود و زیرساخت‌ها آماده نشده بود، معتادان مجدداً به چرخه‌ اعتیاد بازگشتند.»

با این تفاوت دیدگاه اما محسن روشن‌پژوه معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور، به «وقت ‌ایران» می‌گوید: «طرح پیشنهادی برای کنترل و مراقبت معتادان طرح خوبی است اما شاید مشکل در رویکردهای انتخاب شده و سیستم مدیریتی این قبیل طرح‌ها و به طور کلی مدیریت معتادان بی‌سرپناه باشد.»

به گفته او «کلید موفقیت در کنترل پدیده اعتیاد توجه به ویژگی‌های آن، اتخاذ رویکردهای علمی، متناسب با ویژگی‌های گروه هدف، شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه و اصول علمی و مبانی مداخلات موثر در حوزه اعتیاد است.»

اما آنچه که معاون سازمان بهزیستی بر آن تاکید می‌کند، همان رویکرد متفاوت این سازمان در برخورد یا معتادان است. او می‌گوید: «آنچه که باید مورد توجه باشد کرامت انسانی و منزلت افراد است، یعنی در اجرای هر برنامه‌ای حتی‌الامکان باید از رویکردهای انگیزشی و داوطلبانه برای تغییر افراد استفاده کرد و استفاده از اجبار برای درمان غیر از موارد خاص و آن هم با رعایت دقیق اصول علمی توصیه شده نیست.»

توضیح او را پیش از این هم پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر به «وقت ‌ایران» به شکلی دیگر داده و گفته بود: «نسبت به اجرای طرح جدید امیدوارم چون تفاوت این طرح با طرح‌های قبلی در تصمیم مسئولان برای حمایت‌های اجتماعی از معتادان، آموزش و وارد شدن آن‌ها به چرخه تولید و درآمدزایی است.»

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد در سازمان بهزیستی هم با همین رویکرد تغییر رویه برخورد را تشریح می‌کند: «این بار مسئولان با پیش‌بینی نگهداری و آموزش صحیح معتادان با امیدواری از اجرای طرح جدید یاد می‌کنند. برای اینکه در اجرای طرح جدید تلاش شده از اصول غربالگری دقیق و ارزیابی وضعیت فرد استفاده شود که در آن به دقت به جنبه‌های مختلف معتاد توجه می‌شود، نیازهای اساسی او شناخته و بر اساس آن طرح درمان مناسبی برایش انتخاب می‌شود و سپس در یک فرآیند مستمر درمان آن را پیگیری و هدایت می‌کنیم تا زمینه بهبود و تغییر در او فراهم شود.»

اما همین نکته مثبت در اجرای طرح هم از نظر روشن‌پژوه ممکن است با نقایصی اجرا شود: «یکی از ضعف‌های اصلی این طرح‌ها، غربالگری و نظام ارجاع است که باید با دقت و نظارت بیشتر صورت گیرد، تمامی افرادی که در این طرح‌ها شناسایی و دستگیر می‌شوند معتاد نیستند، برخی از آن‌ها مشکلات و بیماری‌های دیگری نیز دارند و لزوماً همه آن‌ها برای درمان اقامتی مناسب نیستند بنابراین باید به سرویس‌های مناسب ارجاع شوند.»

موضوعی که او با تاکید بر آن می‌گوید: «اگر این تفکیک به خوبی انجام نشود اقدامات این‌چنینی هزینه‌های زیادی را روی دست نهاد‌های اجرایی می‌گذارد و در نهایت طرح را بی‌‌نتیجه می‌کند.»

روشن پژوه به عنوان یکی از مدافعان اجرای دقیق قوانین تاکید می‌کند: «نظام ساماندهی معتادان بی‌سرپناه یا کارتن خواب به بازبینی و بازنگری نیاز دارد و بدون توجه به سایر ابعاد آن و بدون اجرای دقیق سایر قوانین از جمله ماده ۱۵‌ و تبصره‌های آن و مفاد سند جامع حمایت‌های اجتماعی و درمان اعتیاد کشور مراقبت‌ها و حمایت‌های پس از دوره درمان، کار ناتمام می‌ماند.»

او به ماده‌ای قانونی اشاره می‌کند که قانونگذار در آن به صراحت معتادی که برای ترک اعتیاد خود تلاش می‌کند را مجرم نمی‌شناسد: «معتادان مکلفند با مراجعه به مراکز مجاز اقدام به ترک اعتیاد نمایند. معتادی که پس از مراجعه گواهی تحت درمان و کاهش آسیب دریافت کند، چنانچه تجاهر به اعتیاد نداشته باشد از تعقیب کیفری معاف است.» هرچند قانونگذار، معتادی که خود را درمان نکند باز هم مجرم می‌داند.

با این‌ حال این مدیر دولتی معتقد است که باید نتایج هر طرح به دقت بررسی شود: «حتما باید تجارب حدود دو سال اجرای چنین طرح‌هایی مورد بررسی قرار گیرد، هزینه اثربخشی آن باید روشن شود و این تحول و بازنگری بر اساس شواهد موجود اِعمال شود.»

روشن‌پژوه تغییر نگرش به معتادان در ایران را مثبت و قابل دفاع می‌داند، اما می‌گوید: «با همه این‌ها باید تحولی در نظام ساماندهی و مدیریت معتادان بی‌سرپناه صورت گیرد چراکه به زبان ساده نتیجه‌بخش بودن چنین طرح‌هایی در گرو این بازنگری است.»