پایگاه خبری اعتیاد

در گذشته زمانی که خبرنگاران از کارشناسان حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی، آمار و ارقام آسیب‌های اجتماعی را می‌پرسیدند،  کارشناسان سعی می‌کردند از داده‌ها و اطلاعات آماری سخنی به میان نیاورند تا متهم به سیاه نمایی نشوند و چنین اطلاعاتی به نقل از آنها منتشر نشود اما چند سالی است که ماجرا عکس شده و بعد ازآن همه تفریط کاری، برخی افراط‌ کار شده‌اند. مصاحبه‌شونده‌ها برای اینکه تیترهای جنجالی برای رسانه‌ها تولید کنند از آمار و ارقامی حرف می‌زنند که مبنای علمی ندارد و شواهد میدانی آنها را تأیید نمی‌کند.
این داده‌ها و اعداد و ارقام نادرست مدتی تیتر رسانه‌ها می‌شود و بعد هم ظاهراً به دست فراموشی سپرده می‌شود اما اثرات منفی‌اش بر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی بر جای می‌ماند. سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در حوزه‌های اجتماعی نیاز به داده‌ها و آمارهای مستند و بر پایه شواهد دارد و باید مبتنی بر پژوهش‌ باشد. منظور از پژوهش هم این نیست که چند نفر دورهم جمع شوند و تحقیقی انجام دهند و روش و شیوه کار آنها هم مشخص نباشد. چنین چیزی نمی‌تواند به‌عنوان مستندات و شواهد علمی در نظر گرفته شود بلکه منظور از شواهد علمی، پژوهش‌ها و تحقیقاتی است که روش تحقیق درستی دارند و مستند شده‌اند و کارشناسان هم آنها را نقد کرده‌اند و علمی بودن آنها به اثبات رسیده است.اعلام کاهش سن اعتیاد در ایران و تک رقمی شدن سن اعتیاد، نمونه‌ای از بی‌دقتی در ارائه اطلاعات است.
 مدتی است که درباره کاهش سن اعتیاد در ایران زیاد صحبت می‌شود اما با تحلیل داده‌ها و اطلاعات موجود و تحقیقاتی که در حال انجام است، چندان همخوانی ندارد. برخی بدون اینکه معنی و مفهوم واقعی آن را فهمیده باشند، فقط آن را تکرار می‌کنند.
بسیاری از کسانی که در مورد کاهش سن اعتیاد صحبت می‌کنند ادله‌شان این است که تعداد کودکان و نوجوانان مصرف‌کننده مواد بیشتری نسبت به گذشته می‌بینند و استدلال می‌کنند چون این تعداد نسبت به قبل بیشتر شده، پس حتماً سن اعتیاد پایین آمده است درحالی‌که کسی نمی‌تواند منکر این واقعیت شود که درگذشته هم نوزادان معتادی از مادران مصرف‌کننده مواد متولد می‌شده‌اند و کودکان و نوجوانانی هم بودند که در کنار خانواده مصرف‌کننده مواد بودند. آنها به این نکته توجه نمی‌کنند که برای مطرح کردن چنین ادعایی باید مبنای علمی وجود داشته باشد.
کسانی که چنین موضوعی را مطرح کرده‌اند باید بگویند که بر اساس چه تحقیق و شاخصی به این نتیجه رسیده‌اند. محاسبات آنها بر پایه کدام میانگین است؟ از چه میانگینی سخن به میان می‌آورند. بهترین شاخص برای اظهارنظر در مورد کاهش یا افزایش سن اعتیاد، میانگین سن معتادان در شیوع شناسی‌های مختلف است یا می‌توان از میانگین سن اولین بار مصرف سخن به میان آورد و اولین مصرف را در جامعه آماری مورد بررسی قرار داد که البته هر یک از این دو میانگین مفاهیم متفاوتی را بیان می‌نماید یکی از پایین آمدن سن معتادان سخن به میان می‌آورد و دیگری میانگین سن اولین بار مصرف.
به نظر می‌رسد که باید به مسأله آمار و ارقام توجه ویژه‌ای داشت چراکه چنین اطلاع‌رسانی‌های غلطی در مورد آمار و ارقام می‌تواند ذهن برنامه ریزان و سیاستگذارانی که ممکن است با این شاخص‌ها و حوزه اعتیاد خیلی آشنا نباشند، بشدت تحت تأثیر قرار بگیرد و اقداماتی انجام دهند یا مداخلاتی طراحی کنند که برای حل مسأله کارایی نداشته باشد. اینجاست که اهمیت اطلاع‌رسانی درست مشخص می‌شود.

 عباس دیلمی زاده، مدیر عامل جمعیت خیریه تولد دوباره 

 منبع: روزنامه ایران